[187]M.
Machabejczyk, patrjota, dobry obywatel kraju.
Machacz, 1) szermierz; 2) zbiegzbieg.
Macharzyna, pęcherz; kapciuch; worek.
Machjawel, podstępny, chytry, obłudny krętacz, intrygant.
Machlanina, machlarstwo, machlerstwo, szalbierstwo, matactwo, szacherka.
Machlarz, machlerz, 1) p. Mekler; 2) szalbierz, krętacz, szachraj.
Machlerka, szalbierka, oszustka.
Machlerstwo, szalbierstwo.
Machlować (z n. Mächler, szachraj), okpiwać, oszukiwać, szachrować; fałszować.
Machram (tur.), rodzaj materji tureckiej.
Macica, matka, rodzicielka, macierz, gniazdo.
Macić, matkować, być matką.
Macieć, macać.
Macierz, 1) matka; 2) maciora, świnia prośna.
Macierzy, macierzyn, matczyn.
Macierzyna, macierzyzna, spadek po matce.
Maciora, matka.
Macloch (z niem. Mäuseloch, mysia dziura), 1) szpara, szczelina, dziura; 2) jaskinia, pieczara; 3) framuga, wnęka.
Macoszynny, macoszyński, macoszy.
Maczloch. p. Macloch.
Mać (dop. macierzy), matka.
Magać, machać, migać się, ruszać się, przewracać się, następować komu na nogę.
Magaz, magazen, magazyn.
Magaźny, magazynier.
Magdeburgja, magdeburja, magdebury, majdeburg, prawo magdeburskie.
Magierski, węgierski, madziarski.
[188]Magierszczyzna, węgierszczyzna.
Magistrostwo, majstrostwo.
Magnalja, magnaterja.
Maiciel, właściciel.
Maistrat, magistrat.
Maisz, 1) młody niewolnik; 2) towarzysz.
Majak (tatar.), 1) droga uboczna, manowce; 2) kozak, lekki jeździec; 3) miraż, złudzenie wzrokowe.
Majdan1. Majdan, plac publiczny, miejsce niezabudowane.
Majdan2. Majdan, łęk u łuku, który napina cięciwę.
Majdannik, dozorca majdanu.
Majdeburg, p. Magdeburgja.
Majdek, majtek.
Majer, majerz (niem.), folwark, futor.
Majestacja, majestat, wielkość, godność, wspaniałość.
Majestatny, majestatyczny.
Majętniczka, majętnostka, mała majętność.
Majuskuły, duże litery drukarskie.
Makać, bić.
Makadyn, makata.
Makar, makaron.
Makietka, model figury u snycerza zmniejszony.
Maklerz-mekler, mekler, faktor.
Makowiczy, makowy.
Makszta, maszt.
Makuba, gatunek tabaki do zażywania.
Makula, p. Makuła.
Makuleusz, brudas, niechluj; duch nieczysty; zły duch.
Makuła (łac.), plama; obelga; odrobina, troszka.
Malacja (ł.). cisza morska.
Malamuch, p. Mameluk.
Malcki, maltański.
Malem, bezmała, prawie.
Malęki, maleńki.
Malice, litery używane na napisy tytułowe.
Malka, mąka.
Maloneczek, meloneczek.
Malowańszy, malowany.
Malteński, maltański.
Maltyk (niem.), jedzenie, obiad, biesiada.
Malucki, maluczki, maleńki.
Maluda, maluta, malizna, małe dziecko; drobiazg, drobnostka; bagatela.
Malun, melon.
[189]Maluśty, maleńki.
Malutuperny, maluturny, maleńki.
Małanka, błyskawica bez grzmotu.
Małdr (z niem. Malter), miara na zboże.
Małdrat, małdr, dziesięcina, uiszczana ziarnem.
Małdrzyk, 1) mały ser z mleka słodkiego; 2) placek; złożyć ręce w M., złożyć dłonie na krzyż tak, aby ich powierzchnie wewnętrzne dotykały się.
Małkament (mankament), zamęt, rejwach.
Małmazja, małmazka (od nazwy miasta Malvasia), słodkie wino greckie.
Mało, w wyr. omale, skąpo, szczupło; w male, w krótkości; bez mała, bez potrzeby; pomału.
Małochutny, mołochętny, niezbyt chętny.
Małodobry, małodobrski, 1) niedobry, nieludzki; 2) kat.
Małoukini, kobieta niedouczona.
Małoukinia, niedouk, niedouczony.
Małowiarek, małowiernik, człowiek małej wiary, niedowiarek.
Małozbożny, niezbyt pobożny.
Małp, samiec małpy.
Małuśćki, maleńki.
Małwazja, p. Małmazja.
Mamcarz, syn mamki.
Mameluk, mamaluch, malamuch (z arab. mamluk, niewolnik), niewolnik i żołnierz turecki obcej narodowości; prz. człowiek bez własnego zdania, ślepo ulegający jakiemu stronnictwu.
Mamlać, żuć.
Mamliwy, mamiący, zwodniczy.
Mamon, mamona, bogactwa.
Mamot, p. Momot.
Mamotać, mówić niezrozumiale, bełkotać.
Mamrać, mamruczeć, mamrotać, mruczeć pod nosem, mówić niewyraźnie.
Mamuna, 1) kobieta; 2) zły duch, poczwara.
Mamzer, mamżer (hebr.), 1) bękart; 2) przechrzta, meches.
[190]Man (niem.), lennik, hołdownik, wasal.
Mancle, paciorki bursztynowe.
Mandorla (włos.), aureola na obrazie, kształtu migdała.
Mandrować, wędrować.
Mandukcja, p. Manudukcja.
Manegnatki, anegdotki.
Mangał, kadzielnica, fajerka.
Manikować, oszukiwać, szachrować.
Manista, 1) szachraj, krętacz; 2) szynkarz.
Mankat, mańkut.
Mannela, manela, naramiennik, bransoleta.
Manowie, manowisko, manowiec, bezdroże, wertep.
Manowstwo, p. Maństwo.
Manowy, p. Mański.
Mantel, mantyl (niem.), płaszcz.
Mantolet, mantyla; płaszczyk.
Mantyka (łac. mantica, torba), 1) torba, biesagi, sakwy; 2) mantyk, zrzęda, nudziarz.
Mantykora, ludojad (zwierzę).
Manudukcja, kierunek, dyrekcja, przewodnictwo; opieka.
Manzer, p. Mamzer.
Manżel (czesk.), małżonek.
Manżelstwo, małżeństwo.
Manżonek, małżonek; M.-ka, małżonka.
Mańka, lewa ręka.
Mańki, kusy, skąpy, za mały.
Mański, lenny, lenniczy, hołdowniczy.
Maństwo, lenność, feudalizm; straż.
Marachować się, męczyć się, nużyć się.
Maras, bagno, błoto.
Marcha, mercha, myrcha, 1) stary koń, licha szkapa, wywłoka; 2) człowiek stary do niczego; 3) trup, padlina.
Marchołstwo, warcholstwo.
Marchołt, marchułt (z n. Markolf), larwa, upiór, straszydło nocne; przen. warchoł.
Marczyć się, parzyć się (o zwierzętach).
Mardać, margać, merdać, machać ogonem.
[191]Margatny, chory, niezdatny.
Margocić się, 1) markocić się, smucić się; 2) brzydzić się.
Markiewicz, margrabicz, syn margrabiego.
Markiez, markiz, margrabia.
Markocić, martwić, smucić, frasować.
Markot, dąsy.
Markotać, mamrotać, mruczeć pod nosem.
Markotliwy, 1) mrukliwy, mamrocący, gderliwy; 2) markotny, niezadowolony, zafrasowany.
Markowiec, mieszkaniec marchji.
Markwiz, markiz, margrabia.
Marmus, gęba, pysk.
Marnacja, strata, zmarnowanie.
Marnica, rzecz albo osoba marna.
Marnochwalca, samochwalca.
Marnotractwo, marnotrata, marnotratność, marnotrawstwo.
Marnotraćca, marnotrawca.
Marnostratliwy, marnotratnik, marnotratny, marnotrawny, marnotrawiący.
Marskość, wychudnienie, uwiąd.
Martahuz, martauz (z węg. martaloc), kradnący i sprzedający ludzi, handlarz niewolników.
Martwic, martwiec, trup, upiór.
Marykować, p. Amarykować.
Marynały (łac.), spodnie.
Marytalny, małżeński.
Marzec, w wyr. zarwać M-a, pracować w polu wieczorem; zajeść M-a, nie skończyć roboty do wieczora.
Marzeniec, marzyciel.
Marzena, marzyna (ukr.), bydło rogate.
Mas (niem.), miara, garniec.
Masalny, masowy.
Masia, maża, wózek.
Maskać, muskać, głaskać.
Maski, p. Mastki.
Masłek, niewieściuch, piecuch, mazgaj.
Masłocznik, człowiek, odurzający się [192]masłokiem; szaleniec, półgłówek.
Masłok (włos.), odurzający wywar z ziół; także masłocznik.
Masłowanie, bicie, cięgi, wały.
Masno, drogo, słono; tłusto, ściśle, twardo.
Masny, masowity, masywny.
Mastajnia, masztarnia, stajnia.
Mastki, mastny, mazisty, mażący się, tłusty, gliniasty.
Mastykatorjum, żuwka, lekarstwo, trzymane w ustach i żute dla uwolnienia się od flegmy.
Mastykować (łac.), żuć, gryźć.
Masyfowy, masywowy, masywny, lity, nie dęty, twardy.
Maszczka, maska.
Maszkarnik, mężczyzna zamaskowany.
Maszkary, widowiska publiczne (w maskach) podczas obrzędów weselnych lub przy innych okolicznościach.
Maszkiecić, zajadać łakocie, wybierać co najlepsze.
Maszkietnik, łasuch, łakomy.
Maszkować, maskować.
Maszta, maszt.
Maściarz, aptekarz.
Maściodziej, ten, co robi maści.
Maślnice, zapusty.
Mat dać komu, zakasować, zaćmić kogo.
Mataczyna, 1) matactwo, krętactwo, szalbierstwo; 2) zamęt, zawierucha.
Matać, 1) kim: oszukiwać, okłamywać kogo; 2) mataczyć, plątać, gmatwać.
Matador (z hiszp. matador, zabójca), 1) najstarszy atut w grze l’hombre; 2) osoba znakomita, potentat, wielka ryba.
Matamor (hiszp.), junak, zuch.
Matanina, 1) gmatwanina, powikłanie, zamęt; 2) matactwo, krętactwo, szalbierstwo.
Mateczny, matczyn.
Matematacz, (przekręcone z matematyk), kuglarz, astrolog, szarlatan.
[193]Matlać, 1) matwać, gmatwać, wikłać; 2) macać.
Matlerz, mekler, faktor, pośrednik.
Matoga (z czes. matoka), straszydło, poczwara, widmo.
Matołectwo, karłactwo, niedołęstwo.
Matołek, mały, szpetny, głupkowaty, półgłówek.
Matołka, 1) niedołęga, karzeł, idjota; 2) straszydło, mara.
Maturować (łac.), hodować aż do dojrzałości; M. się, dojrzewać.
Mauzoł, mauzoleum, grobowiec.
Maza, zmaza, plama.
Mazalanka, mazelonka, melsonka, suknia kobieca; spodnie z zielonej tkaniny wełnianej.
Mazamora, mieszkanie niewolników maurytańskich.
Mazanek, mazanik, p. Masłek.
Mazaniec, człowiek zarażony.
Mazanka, lepianka.
Mazelonka, p. Mazalanka.
Mazga, brzydka brudna baba; ropucha.
Mazgać, klecić, fuszerować.
Maża, wóz łubiany czumacki na Ukrainie zaprzężony wołami.
Mażeństwo, małżeństwo.
Mażga, błoto rozbełtane, grzęzawisko.
Mażonek, małżonek.
Mączyca, bielidło, puder.
Mądel, mendel.
Mądo, mądy, mądzie, jądra męskie.
Mądryni, mądrucha, kobieta mądra.
Mąłdrzyk, p. Małdrzyk.
Mąłżeństwo, małżeństwo.
Mąułpa, małpa.
Mążonek, małżonek.
Mciwy, mćwy, miłościwy.
Mdliwość, mdłość.
Meat, (łac.), przejście, droga, bieg.
Mech, niedźwiedź.
Mecha, miód pity.
Mechera, mecherz, męcherz, miecherz, pęcherz.
Mechniasz, błotniste miejsce w lesie, pełne mchówmchów.
Medelan (z włosk. mezzalana), tkanina wełniana albo lniana.
[194]Medjanok (hiszp.), północ; uczta o północy.
Medjanota (łac.), średnik.
Medł, mdły.
Medycki, medyczny.
Medyka, medycyna.
Medylunjum, pierwsza kwadra księżyca.
Megać, stanąć.
Meglować, męglować, maglować.
Mej, ej! no! hej!
Mekicić, tumanić, zwodzićzwodzić.
Melabija, biesiada.
Melamp, melampus, (gr.), gatunek psa myśliwskiego.
Melankolja, melancholja.
Melcie, mielenie.
Melihbasz, melikbesz (ar.), rodzaj tkaniny.
Mełcie, mielenie.
Mełka, omyłka, pomyłka.
Mełty, mielony.
Membrana, membran (ł.), 1) pargamin; 2) pismo urzędowe, dokument; kwit, rewers.
Memnog, minóg.
Memorowanie, uczenie się na pamięć.
Menada, towarzyszka Bachusa, bachantka.
Menar, minaret, wieża wysmukła na meczecie.
Menca, p. Minca.
Mencarnia, mennica.
Mencarski, p. Mincarski.
Mendyk (łac.), żebrak, mnich żebrzący.
Mendykant, żak żebrzący.
Menestra (włos.), rosół włoski.
Menica, p. Minca.
Meniczny, menniczy.
Mentelusz, mentlik, mentyk, p. Mantel.
Mentlik, mętlik, mętyk, płaszczyk.
Menwet, menuet, rodzaj tańca.
Meoński (łac.), pochodzący z Meonji w Azji Mniejszej, bohaterski, sławę głoszący.
Mercha (niem.), bezwstydnica, nierządnica, wszetecznica.
Mere, podobnie, prawie, akurat.
Merem, koniecznie.
Merkurjusz, 1) Merkury, (bożek i planeta); 2) kupa kamieni, służąca za drogowskaz.
Merskać smagać rózgami, chłostać.
[195]Mespil, mespuł (niem.), niesplik.
Meszka, niedźwiednica, marucha.
Meszkita, meczet, świątynia mahometańska.
Meszne, knieja, w której niedźwiedzie mają legowiska.
Meszny, mszalny.
Meszysty, mszysty.
Met, mat (w szachach); przen. klęska, porażka.
Met, meta (łac.), cel, kres.
Metelnik, kuglarz.
Metki, żwawy, rzutki, sprytny.
Metlarz, mętlarz, wichrzyciel, bałamut.
Metlić, metlować, p. Mętlić.
Metrykant, metrykarz, urzędnik, zarządzający metryką czyli archiwum, archiwista.
Mezelan, p. Medelan.
Męcherz, męcherzyca, męcherzna, męchyrz, pęcherz; p. Mechera.
Męcina, płyn zmącony.
Męczenica, męczennica, katownia, miejsce tortur.
Mędrela, mędrelek, mędrka, mędrek, człowiek przemądrzały.
Mędrocha, mędrochna, kobieta przemądrzała.
Mędrohel, mędroszek, p. Mędrela.
Mędrować, mędrkować.
Mędzelan, mędzełan, p. Medelan.
Mękal, mękala, nudziarz; męczydło; niedołęga.
Męskie, męsko, po męsku.
Męszczyński, męski.
Mętel, mętlik, p. Mantel.
Mętlarstwo, mącenie, wichrzycielstwo, zaburzenie.
Mętlić, mącić, wichrzyć, gmatwać, bałamucić; M. się, kręcić się, wyłaniać się niewyraźnie, ochapiać się.
Mętlować, p. Mętlić.
Mętnik, mąciciel, wichrzyciel.
Mętoperz, mętopyrz, nietoperz.
Mężata, mężatna, zamężna.
Mężczeński, mężczyński, męski.
Mężnoczynny, postępujący po męsku, odważnie.
Mężny, w znacz. 1) dorosły na mężczyznę, [196]dojrzały; 2) silny, tęgi, mocny.
Mężobójski, mężobójczy, morderczy.
Mężona, meżowamężowa, mężyca, mężyna, niewiasta dzielna, odważna, bohaterka.
Mężyć, wydawać za mąż, swatać; M. się, żenić się.
Mężyna, p. Mężona.
Mężysta, p. Mężata.
Mgławy, łatwo mknący, żwawy, wartki.
Mgnąć, pomknąć, poruszyć; mignąć, mrugnąć.
Mialcza, mielizna.
Mialszy, miałczejszy, mielszy (stop. wyż. od miałki).
Miały, miałki.
Miana, odmiana, zmiana.
Mianie, mienie, posiadanie; uważanie za co.
Mianowity, 1) wyraźny, stanowczy; 2) znamienity, znakomity.
Miańba, zmienianie się, zamiana.
Miarkowany, miarniuczki, miarny, umiarkowany, mierny.
Miarność, mierność.
Miartwy, martwy.
Miasto, miejsce.
Miaszkanie, mieszkanie.
Miaukać, żebrać.
Miawczeć, miarczeć, mrawczeć, mramczyć, miauczeć.
Miazdra, 1) błonka, skóra, naskórek; 2) cera.
Miąsz, miąż, miąższ, gęstość, objętość.
Miąszeć, miąższeć, zgęszczać się, grubieć.
Miąszy, miąższy, gruby, gęsty.
Miąższość, grubość, gęstość.
Michałki, drobnostki, błahostki, drobiazgi; drobne hausty, łyki.
Midera, ruina, upadek.
Miderja, zmarnienie.
Miech, w wyr.: w miech włożyć piszczeli: przestać mówić, umilknąć, ustąpić, spokornieć (dudy w miech!).
Miechcić się, migotać, błyszczeć.
Miecherz, p. Mechera.
Miechowita, bożogrobiec, zakonnik lub rycerz Grobu Pańskiego (w Miechowie).
Miechtać, zmiatać.
Miecić1. Miecić, mać, miewować, mieć, miewać.
[197]Miecić2. Miecić, miotać, rzucać, ciskać.
Mieczerz, polerownik broni.
Mieczna, miecznikowa.
Mieczny, miecznik, urzędnik noszący miecz monarszy.
Mieczobój, szermierz.
Mieczykowie, sitowie, trawa łęgowa.
Mieć, w wyr. M. nad kogo, mieć pierwszeństwo, przodować.
Miedlić, międlić (wycierać len albo konopie w międlicy dla oddzielenia włókien od paździerzy).
Miedny, obfitujący w miód, miododajny.
Miedziennik, kotlarz.
Miedzy, między.
Miedźwiedź, niedźwiedź.
Miedźwny, miodowy, słodki.
Miegoć, wilgoć.
Miegotać, migotać.
Miegotny, wilgotny.
Miejstce, miejsce.
Miekarz, słodownik (robiący słód).
Miekcić, p. Miektać.
Miekowisko, miekowsko, miecz.
Miektać, migotać, błyszczeć, połyskiwać.
Miekut, miecz.
Miel, miela, mielizna.
Mielcuch, słodownia.
Mielczyzna, sól pokruszona na miał.
Mielibasze, mielikbesze, bogate haftowane kobierce jedwabne.
Mieły, 1) miły; 2) miałki.
Mienić co, powoływać się na co.
Mienie, imię, dobre imię.
Mienny, odmienny, zmienny.
Mieńcarz, wekslarz, bankier.
Mier, mir, pokój.
Mierendzać, mieryndzać, przeżuwać (paszę).
Mierne, dział gruntu odmierzony.
Miernie, pod miarę, dokładnie.
Mierniuczko, mało, miernie, słabiutko.
Miertwić się, męczyć się, cierpieć.
Mierunka, morela.
Mierzchać, mierzchnąć, zmierzchać się.
[198]Mierzchomie, o zmierzchuzmierzchu.
Mierzętność, (mier-zęt-ność), niechęć, wstręt.
Mierziać, mierzić, obrzydzać.
Mierziączka, obrzydzenie, wstręt, ohyda.
Mierzieniec, człowiek obmierzły, obrzydliwiec.
Mierziennik, stręczyciel nierządu.
Mierzięczyć się, kłócić się obmierźle, robić piekło.
Mierzioność, brzydota, sprosność.
Mierziony, obmierzły, obrzydliwy, brzydki.
Mierzk, zmierzch.
Mierzkać, p. Mierzchać.
Mierzyn, mierzynek, mierzyniec, koń roboczy.
Mierzytelny, według miarymiary.
Mierżliwość, obmierzłość, obrzydzenie; nudności, mdłości.
Mierżliwy, obmierzły, obrzydliwy, wstrętny.
Mierżączka, p.MierziączkaMierziączka.
Miesce, miejsce.
Miescki, miejski.
Miesięcznictwo, chodzenie po miesiącu, lunatyzm.
Miesporny, nieszporny, popołudniowy.
Miestce, miejscemiejsce.
Mieszała, mieszaniec, mąciciel, wichrzyciel.
Mieszczańczuk, mieszczuch.
Mieszecznik, obojnak, hermafrodyta.
Mieszek, prz. pieniądze.
Mieszka, zamieszka.
Mieszkacz, mieszkaniec.
Mieszkać na czym, trudzić się czym; M. do czego, M. w czym, żyć, pędzić życie; cieszyć się czym, używać, oczekiwać, nie śpieszyć się, ociągać się, zwlekać, zaniedbywać; M. z kim, żyć, przestawać, obcować; M-a mi, M-a mi się, nudzi mi się, niecierpliwię się.
Mieszkaniczko, mieszkanie, komora, gniazdo.
Mieszkanina, mieszkanie, zwłoka, mitręga, strata czasu.
Mieszkawać, mieszkiwać, często mieszkać.
Mieścic, mieszkaniec miasta, mieszczanin.
Mieśćce, miejsce.
Mieśćki, mieśćski, miejski.
Mietać, miotać, rzucać, ciskać; M. się, zalecać się.
[199]Mietelnictwo, sztuka mietelników.
Mietelnik, linoskoczek, kuglarz.
Mietlić się, p. Mętlić.
Miewidło, mlewo (mielenie, mąka).
Mieździć się, puszczać miazgę, ślinić się, pienić się.
Mięcienki, mięciuchny.
Miękkoliczny, mający miękkie lico.
Miękućki, mięciuchny.
Mięsić, miesić, rozczyniać, wygniatać ciasto.
Mięsopustować, obchodzić mięsopust czyli karnawał; hulać, biesiadować.
Mięspór, nieszpór.
Mięsz, miąższ, gęstość, grubość.
Mięszeć, miąższeć, nabierać miąższu, gęstnieć, grubieć.
Mięszek, mieszek, worek.
Miętczyć, miękczyćmiękczyć.
Miętlić, p. Mętlić.
Miętolić, miąć, kruszyć, łamać.
Mięż, mięższ, p. Mięsz.
Mięższeć, p. Mięszeć.
Mięższy, miąższy; grubszy.
Migdał, fircyk, frant, gach, prostak.
Migoć, wilgoć.
Migot, migota, migotanie, blask drżący.
Mijać co, pozbywać się czego, sprzedawać co.
Mikstat, miksztat (z niem. Miethstätte), miejsce, rynek, gdzie się tragarze zbierają.
Mikstatnik, miksztatnik, wynajmujący się do noszenia ciężarów, tragarz.
Milczalnica, cela pustelnika, pustelnia.
Milczana, milczenie; tajemnica, sekret.
Milczastość, milczatość, milczętość, skłonność do milczenia.
Milczasty, milczaty, milczący, skłonny do milczenia.
Milczem, milczkiem.
Milczena, p. Milczana.
Milczęcy, milcząco, milczkiem.
Milić co, lubić, rozkoszować się czym.
Milkliwość, skłonność do milczenia.
Miluchnowienny, wiejący mile, miłowiewny.
Miłosierdny, miłosierny.
[200]Miłosierdzieństwo, miłosierdzie.
Miłosiernik, człowiek miłosierny.
Miłosirdzie, miłosierdzie.
Miłoszek, miłośnik, kochanek.
Miłościwać komu, nazywać kogo miłościwym panem, waszmościać, tytułować wysoko.
Miłośnica, kochanka, nałożnica.
Miłośniczy, miłosny.
Miłownik, miłośnik.
Mim, rodzaj farsy u star. Rzymian.
Mimopławem, płynąc mimo.
Mimowiestny, mimowiedny, bezwiedny.
Minąły, miniony, ubiegły.
Minca, mynca, 1) moneta, pieniądz; 2) wekslarstwo, bankierstwo; 3) mennica.
Mincarski, 1) menniczy, 2) wekslarski, bankierski.
Mincarstwo, 1) mennictwo; 2) bankierstwo, wekslarstwo.
Mincarz, mennicznik; ten, co bije pieniądze.
Mincować (niem.), bić monetę.
Mincownik, wekslarz, bankier.
Minera, 1) kopalina, kruszec, ruda; 2) miny, kopalnie.
Minęły, miniony, ubiegły.
Minica, 1) moneta; 2) mennica.
Miniczny, menniczy.
Minister, pastor; przeor; pomocnik przełożonego u Jezuitów; generał zakonu Franciszkanów; oficjalista.
Ministrzyszcze, p. Minister.
Minna (niem.), miłość.
Minnica, mennica.
Minscetel (niem.), pieniądz papierowy.
Minstrel, średniowieczny śpiewak wędrowny.
Minuciarnie, punktualnie.
Minucja, 1) kalendarz z wieszczbami; 2) drobnostka, błahostka.
Minucjarz, 1) ten, co układa minucje, czyli kalendarze; 2) człowiek drobiazgowy, pedant.
Minuskuł, mała czcionka, mała litera.
Minuta, wypis, wyciąg [201]wyroku sądowego; pierwsze ułożenie (bruljon) referatu, wyroku.
Minuterja (włos.), drobiazgowość, pedanterja.
Minwet, menuet, dawny taniec.
Miodność, słodycz.
Miodonoszy, miodonośny.
Miodownik, 1) sprzedający miód; 2) pijący miód; 3) piernikarz; 4) piernik.
Miop (grec.), krótkowidz.
Miot, 1) przestrzeń lasu, obstawiona sieciami, w której znajduje się zwierzyna spędzona przed łowami; 2) ląg.
Miotłasty, miotlasty, podobny do miotły.
Miotłować, chłostać miotłami.
Mir, 1) pokój, spokój; 2) zgodność, harmonja; 3) ślub, przysięga; 4) prawo zamieszkania, prawo obywatelstwa; 5) poważanie, wziętość; 6) gmina, gromada.
Mirabolan (z grec. myrobalanos), rodzaj figi.
Mirliflor (franc.), kobieciarz, lowelas.
Mirmidoński, mrówczy.
Mirny, zgodny; spokojny.
Miroczynny, godzący, jednający.
Miroczyńca, pojednawca, rozjemca.
Mirołomca, naruszyciel pokoju.
Mironosica, jedna z niewiast, które ciało Chrystusa namaszczały.
Mirsk, zmierzch.
Mirtynek, wino mirtem przyprawione.
Mirułomca, p. Mirołomca.
Mirza, książę, wódz tatarski, szlachcic perski albo tatarski.
Mirzch, zmierzch.
Mirzyć, uśmierzać, uspokajać; M. się, zawierać pokój a. przymierze, godzić się, jednać się.
Misiurka (z arab. mihfar), rodzaj czapki żelaznej z takąż siatką spadającą na ramiona.
Mistat, p. Mikstat.
Mistatnik, p. Mikstatnik.
Misterkini, mistrzyni.
Misterstwo, mistrzostwo.
Mistrzować, przewodzić, być mistrzem.
Mistrzowny, mistrzowski.
Mistuk, p. Mituk.
[202]Misywa, odezwa, pismo, list, posłanie.
Miszkulancja, mieszanina do jedzenia, prawdopodobnie sałata z różnych jarzyn.
Miśla (lit.), zagadka.
Mitelfoder (ang.), półfoder, miara na różne rzeczy.
Mitrzężyć, mitrężyć.
Mituk (tat.), krótki czaprakczaprak.
Mizernica, mizeraczka, kobieta mizerna, zmizerowana.
Mizernik, mizerak, człowiek mizerny, zmizerowany, zbiedzony.
Mizerykordja (łac.), krótki miecz, puginał do dobijania rannych.
Mizg, umizg.
Mizgać, mizgnąć, 1) mrugać; 2) stroić; M. się, umizgać się.
Mizguś, umizgus, zalotnik, gach.
Mizinny, mizynny, mieziny, miezynny palec najmniejszy, mały palec.
Mkły, 1) szybko pomykający się, posuwisty; szybko przemijający, przelotny, znikomy; 2) M. do czego, skory, prędki, szybki, skwapliwy, porywczy, skłonny; 3) wysmukły, gibki, giętki.
Mleczno, mleczywo, nabiał.
Mlekoliczny, mający lica mlecznej białości.
Mliwo, mlewo (mielenie, mąka).
Młacać, często młócić.
Młako, młaczysko, bagnisko, moczar.
Młocek, młócący zboże.
Młociebny, służący do młócenia.
Młoczka, młocka, młócenie.
Młod, młody.
Młodec, młode zwierzę.
Młodeńki, młodziuchny.
Młodnik, zagajnik, młody las.
Młodosławny, sławny za młodu.
Młodość, młodzi ludzie, młodzieńcy, młodzież.
Młodożeństwo, 1) wczesne ożenienie się; 2) nowożeńcy.
Młoducha, młoda dziewczyna.
Młodzawy, wyglądający młodo.
[203]Młodzianka, młodzionka, młoda.
Młodziczka, dzieweczka, młode dziewczę.
Młodziczki, młodziuchny.
Młodziec, młodzieniec.
Młodzienica, młoda dziewczyna.
Młodzikowy, młodziankowy, przypadający w czasie nowiu.
Młost, garnek do mleka.
Młota, młoto, młóto (z n. Malz), słód, słodziny.
Młotować, kuć młotem.
Młożyć, mnożyć.
Młóćba, młockamłocka.
Młódka, 1) kobieta młoda; 2) płótno na ubiór głowy panny młodej.
Młynnik, młyn.
Młynny, młyński.
Mna, 1) mniemanie; 2) wzmianka.
Mnażać, często mnożyć.
Mnąć, mniemać.
Mnichowszczko, biedny, nędzny mnich.
Mnie, mniej.
Mnieć, mniemać.
Mniejszoroczny, mniej niż rok mający.
Mniemieć, mnimniać, mniemać.
Mnimacz, mniemający.
Mnimać, mnimniać, mniemać.
Mniski, mniszy, dotyczący mnicha.
Mnog, mnogi.
Mnogdy, wiele razy, częstoczęsto.
Mnogopieczołowity, wielce pieczołowity.
Mnogosłowić, wiele mówić.
Mnogoświetły, bardzo jasny.
Mnogszy, liczniejszy.
Mnoho, mnogo, wiele.
Mnożca, mnożyciel.
Mnożstwo, mnóstwo.
Mobilje, ruchomości.
Mocibdziej, mociumdziej, mociumpan, miłościwy pan dobrodziej, (wyrazy, wtrącane w rozmowie jako przysłowia osobiste).
Mocnie, mocno.
Mocnik, pełnomocnik.
Mocność, mnóstwo, wielka ilość.
Mocować kogo, co, 1) przewyższać siłą, zwyciężać; 2) gwałt komu zadawać; M. nad kim, panować.
Mocownik, zapaśnik.
[204]Moc szpetna, potwór, straszydło.
Moczadło, moczydło, 1) moczar, stawek, kałuża służąca do moczenia lnu i konopi; 3) staw, zbiornik wody; 4) ogon smoka.
Moczarzysty, bagnisty.
Modelusz, model, wzór.
Moderat, wstrzemięźliwy, umiarkowany.
Moderek, modrak, bławatek.
Moderowny, wstrzemięźliwy, umiarkowany.
Moderz, nici barwy modrej.
Modlać się, modlić się.
Modlarstwo, praktyki religijne, bigoterja.
Modlarz, bałwochwalca.
Modlca, p. Modliciel.
Modlebnia, modlewnia, p. Modlitewnia.
Modlebny, bałwochwalczybałwochwalczy.
Modliciel, modlący się.
Modlić Boga, modlić się do Boga, błagać Boga; M. się komu, cześć mu oddawać, kłamać się mu, prosić pokornie, molestować.
Modlisty, modlitewny, służący do modlitwy.
Modlitewnia, modlitewnica, modlitewnik, miejsce, gdzie się modlą, dom modlitwy, kaplica.
Modlitewnik, 1) modlitewnia; 2) zbiór modlitw, książka do nabożeństwa.
Modlitwnik, p. Modliciel.
Modliwać się, często się modlić.
Modlnica, p. Modlitewnia.
Modła, wzór, prawidło, sposób; ofiara całopalna, pokłon, oddanie czci; M-y, modlitwa, błaganie.
Modłek, ten, co błaga pokornie; pochlebca.
Modny, stosowny, odpowiedni, należyty.
Modrak, modraczek, rodzaj koszuli.
Modrzeć, niebieszczeć, błękitnieć.
Modziasty, modny.
Mogilnik, cmentarz; grób, krzyż na grobie.
Mogiłki, cmentarz.
Moglić się, modlić się.
Moglitwa, modlitwa.
Moiściewy, moi kochani.
Mojaśty, moja kochana;kochana.
Mojeśty, mój kochany.
Mojski, stosujący się do mnie, mój.
[205]Mokra śmierć, utonięcie.
Mokrawina, mokradło, moczar.
Mokredlnia, mokradło, moczar, miejsce mokre.
Mokro, wilgoć, deszcz, słota, szaruga.
Mokrodziw, potwór wodnywodny.
Mokrota, mokrość, wilgoć.
Mokrza, mokrzadla, 1) płyn, ciecz; 2) słota.
Mokrzawa, mokrzawina, mokrzyna, mokradło, moczar, miejsce mokre.
Mokwa, szaruga, chlapanina.
Molarz, malarz.
Molderz, morderca.
Molestja (łac.), przykrość.
Molifikować, łagodzić, zacierać.
Molos, brytan.
Mołna, mułła, duchowny tatarski.
Mołodczy, młodzieńczy.
Mołodec, młodziec, mołojdziec, mołojec, młodzieniec, zuch, chwat, bohater.
Mołojec, młody kozak, młodzieniec.
Mołwa, mowa.
Mołwić, mówić.
Momak, momek (serb.), chłopiec, podrostek.
Momić, mamić.
Momot, jąkała, bełkot.
Momotliwy, momotny, zająkliwy, bełkocący; mrukliwy.
Monarszyński, monarszy.
Mondrzyk, p. Małdrzyk.
Monetarz, wekslarz, bankier.
Monić się, mylić się.
Moniment (łac.), 1) monument, pomnik; 2) dokument, dowód piśmienny, akt.
Monodja, pieśń na jeden głos; monolog wierszowany.
Monopter, u starożytnych świątynia o jednym kolistym szeregu kolumn.
Monstra (łac.), 1) pokaz, popis; 2) dowód, oznaka; 3) mustra.
Monszercio (z fr. mon cher mój drogi), kochaneczek.
Montkoch (n.), kucharz francuski.
Mopanek, zam. mości panek, miłościwy panek, (wyraz wtrącany w rozmowie, jako przysłowie osobiste).
[206]Mopodziej zam. miłościwy pan dobrodziej, (przysłowie osobiste).
Mora, cierpienie, choroba.
Morałka, morał, nauka moralna, sens moralny.
Morcieśń, cieśnina morska.
Morda, mord, morderstwo.
Mordaty, gębaty, pyskaty.
Morderczyna, morderka, morderczyni.
Morderz, mordownik, mordysz, moldorz, mordyjarz, morderca.
Morka, wiatr wiejący od morza i sprowadzający deszcz.
Morówka, mór, morowa zaraza.
Morskoród, płód morza.
Morspręgi (z niem. Mordsprung, skok morderczy), skoki niebezpieczne, sztuki łamane, saltomortale.
Morszczyzna, 1) płody morskie; 2) kraj nadmorski, wybrzeże morskie; 3) przypływ i odpływ morza.
Morszpręgi, p. Morspręgi.
Mortuarjum, puścizna; spadek.
Mory, niecierpliwość.
Moryczyć, nalegać, nastawać, molestować.
Morzczyzna, p. Morszczyzna.
Morzpręgi, p. Morspręgi.
Morzski, morski.
Morzysko, czczość, nudność.
Mos, p. Mas.
Mosan, miłościwy pan.
Moskieja, moskita, meczet, świątynia mahometańska.
Moskowada (franc.), nieoczyszczona mączka cukrowa, faryna.
Mospan, p. Mosan.
Mosprągi, p. Morspręgi.
Mostarda (włos.), musztarda.
Mosterdziej, p. Mocibdziej.
Mosza, meczet, świątynia mahometańska.
Moszcza, moc.
Moszelka, muszelka.
Moszenka, woreczek na pieniądze.
Moszna, worek, torba.
Mości, miłościwy.
Mościać, mościć kogo, tytułować go miłościwym panem.
Mościempan, p. Mosan.
[207]Mościndziej, p. Mościbdziej.
Mościpan, p. Mosan.
Mościwać, p. Mościać.
Mościwy, miłościwy.
Mość, skróc. z Miłość (tytuł).
Moślemin, muzułmanin.
Motłota, motłoch.
Mownik, p. Mównik.
Mowstwo, rzecznictwo, oratorstwo.
Mozdek, móżdżek.
Mozdrzyć się, modrzyć się.
Może, w znacz. można.
Możnić, bogacić, wielmożnić.
Możny, 1) możliwy; 2) mogący, mocen; 3) potężny, silny; 4) zamożny, bogaty.
Możon, który mógł.
Możono, można było.
Możysty, 1) potężny, silny; 2) zamożny, bogaty.
Módlca, p. Modliciel.
Mójski, p. Mojski.
Mównik, słownik, dykcjonarz.
Mózgowczy, warjacki, narwany.
Mózgowiec, wartogłów, warjat.
Mraka, mgła, pomroka, śreżoga.
Mrawnie, obyczajnie, moralnie.
Mrocz, mrocze, ciemność, zmrok.
Mrocznica, gwiazda wieczorna.
Mroczysty, rozespany, senny.
Mrogątny, nieokrzesany, prostacki.
Mroka, mrok, zmrok.
Mrozisty, mroźny.
Mruczno mi, jestem niezadowolony, gniewa mię to.
Mruczny, 1) mruczący; 2) mrukliwy.
Mrug, mruganica, mrugnięcie.
Mrugała, oszust porozumiewający się przez mruganie.
Mrzek, mrużek, ciuciubabka (gra).
Mrzyć, morzyć, uśmiercaćuśmiercać.
Mrzyk, p. Mrzek.
Mskły, p. Mkły.
Msknąć, mknąć.
Msta, zemsta, pomsta.
Mszar, miejsce nizkie, błotniste, zarosłe sośniną i mchem.
Mszarniki, torfowiska, rojsty.
[208]Mszarski, kapłański.
Mszarstwo, 1) kapłaństwo; 2) duchowieństwo.
Mszarz, kapłan, ksiądz.
Mszaty, mszysty.
Mszyć, odprawiać mszę.
Mścisław, mściciel.
Muces, mucet (z n. Mütze), czapeczka duchownych.
Muchajer, materja atłasowa.
Muchra, fręzla.
Muczet, p. Muces.
Mudrahel, mudrohel, mędrek, człowiek przemądrzały.
Mudzić, mitrężyć, marudzić, zwlekać.
Muezyn, muezym, muezin, muezzin, kapłan mahometański, nawołujący z minaretu do modlitwy.
Mufta, mufka.
Mufty, najwyższy kapłan i sędzia w Turcji.
Mukadyn (ar.), droga tkanina wschodnia.
Mukojer (arab.), czynsz.
Mulater, mulnik, poganiacz mułów.
Muleta (z franc. mulette), pantofel damski.
Mulisz (z niem. Maul), pysk zwierzęcia.
Mulitanka, multanka, dudka, kobza.
Mulkta (z łac. mulcta), kara pieniężna.
Multan, gatunek szabli.
Multany, Wołoszczyzna.
Mułła, duchowny tatarski.
Muły, pantofle wysokie, patynki.
Mum, gatunek piwa.
Muma, straszydło.
Mumszanć, maska, domino.
Munderować, mundurować.
Munderunek, mundurunek, mundur.
Mundować (łac.), przepisać na czysto.
Mundum (łac.), 1) akt przepisany na czysto; 2) decyzja, rezolucja.
Municja, (z łac. munitio), 1) miejsce obronne, fortyfikacja; 2) amunicja.
Munificencja, szczodrobliwość, hojność, ofiarność.
Munimenty (łac.), dowody prawne.
Munster, munszter, mustramustra.
Munsztrować, mustrować.
Munsztuk, muńsztuk, monsztuk, wędzidło, hamulec, wodze, rodzaj [209]wieka lub przykrywki metalowej.
Munsztułuk, dar za pomyślną nowinę, podarek, nagroda.
Muraśka, mrówka.
Murawnik, murawa.
Murkotać, mruczeć, mamrotać.
Murny, murowny, murowy.
Murzyć, morusać, smolić, walać, brudzić.
Mus, p. Mas.
Musadek, musat (tur.), 1) narzędzie stalowe do ostrzenia; 2) miecz.
Musafirłyk, izba gościnna u Turków.
Musch, p. Mus.
Musić, musił, musieć, musiał.
Musk, muszkatela, wino muszkatelowe.
Mustalik, poseł tatarski.
Musuł (tur)., ogniwko żelazne, z jakich się składa pancerz.
Musułbas (tur.), tkanina bawełniana, używana na podszewkę.
Muszczka, muszka, plasterek czarny na twarzy; filutki z włosów na twarzy.
Muszkatella, gatunek wina z Grecji.
Muszkibada, p. Moskowada.
Muszkietyr, muszkieter, żołnierz uzbrojony w muszkiet.
Muszny, okryty muszkami.
Muszony, przymusowy, wymuszony.
Musztasie (z franc. moustache, wąs), włosy pokręcone, kędziorki.
Musztuk, munsztuk.
Musztułuk, p. Munsztułuk.
Musztyń, muksztyn, talar lub rubel srebrny.
Muślimin, muzułmanin.
Muteta, pieśń.
Mutnia, kłamstwo, oszukaństwo.
Mutyanki, multanka, kobza, duda.
Muzameryt, rozmowa nocna w namiotach beduińskich.
Muzułbos, p. Musułbas.
Muzycki, muzyczny.
Mużdżeg, móżdżek.
Myczka (z niem. Mütze), mycka, mała okrągła czapeczka.
Mydlnisty, mydlasty.
[210]Mydlny, mydlany.
Mydłek, frant, krętacz, filut.
Myjać, często myć, umywać.
Mylić rzeczą, oszukiwać mową, kłamać.
Myncarnia, mennica.
Myncarz, mennicznik, zarządzający mennicą.
Mynica, 1) moneta; 2) mennica.
Mynicarz, p. Mincarz.
Myńca (z niem. Münze), moneta, mennica.
Myszczasty, myszkowaty, muskularny.
Myśliwcowy, myśliwiecki, myśliwski.
Mytlarstwo, 1) płacenie myta; 2) czyściec; 3) matactwo, krętactwo, szalbierstwo.
Mytlarz, matacz, krętacz.
Mytnik, 1) celnik; 2) najemnik.
Myto, cło, opłata, zapłata, nagroda.
Mzda, nagroda, cena, okup.
Mżyk, mżytek, p. Mrzek.
• PDF 
• MOBI 
