Strona:Józef Birkenmajer - O tytułach cesarza i króla.djvu/7: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
lit., formatowanie tekstu, korekta bwd, wikizacja |
|||
| Treść strony (podlegająca transkluzji): | Treść strony (podlegająca transkluzji): | ||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
nież francuskie pochodzenie) czy rumuńskie |
nież francuskie pochodzenie) czy rumuńskie ''împărat;'' z owego szeregu wywodzi się również albański tytuł króla ''mbret'', ze znamiennym przejściem ''-mp-'' > ''-mb-,'' występującym — również na Bałkańskim półwyspie — w języku nowogreckim.<br> |
||
{{tab}}Do silniejszego zakorzenienia się imienia Caesara — jako tytułu władcy — na wschodzie przyczynić się mogło i to, że tam właśnie zakładano, już za panowania Octavianą Augusta, różne ''Caesareie'' czyli ''Kaisareie'' (Καισαρεία), znane dobrze i z Ewangelii. Od Greków ze wschodniego imperium rzymskiego przejmowały je narody bądź podległe wspomnianemu imperium, bądź wchodzące z nim w związki i podległe jego wpływom kulturalnym<ref>Nie wiem, czy drogą wspomnianą zawędrował ''Kaisar'' i do Indii. Jeżeli mam wierzyć Kiplingowi (''[[Kim]]'' i inne utwory) |
{{tab}}Do silniejszego zakorzenienia się imienia Caesara — jako tytułu władcy — na wschodzie przyczynić się mogło i to, że tam właśnie zakładano, już za panowania {{Korekta|Octavianą|Octaviana}} Augusta, różne ''Caesareie'' czyli ''Kaisareie'' (Καισαρεία), znane dobrze i z Ewangelii. Od Greków ze wschodniego imperium rzymskiego przejmowały je narody bądź podległe wspomnianemu imperium, bądź wchodzące z nim w związki i podległe jego wpływom kulturalnym<ref>Nie wiem, czy drogą wspomnianą zawędrował ''Kaisar'' i do Indii. Jeżeli mam wierzyć [[Autor:Rudyard Kipling|Kiplingowi]] (''[[Kim]]'' i inne utwory), to król angielski (czy królowa angielska), jako cesarz(owa) Indii zwany(a) jest przez tubylców, nie wiem tylko w którym z tamtejszych języków czy narzeczy: ''Kaisar'' i ''Hind''. Sprawę tę wytłumaczyć powinni ludzie bardziej ode mnie kompetentni.</ref>. Do narodów takich należeli m. in. Goci, którzy nie tylko stykali się z imperium wschodniorzymskim, ale za cesarza Arcadiusa nawet okupowali przez czas dłuższy sam Konstantynopol. W zachowanych zabytkach owego języka gockiego, należącego do germańskiej grupy języków indoeuropejskich, spotykamy tytuł ''Kaisar'' na oznaczenie ‘cesarza’. W języku niemieckim dziś jeszcze cesarz nazywa się ''Kaiser,'' z czego wyrosły takie wyrazy, jak ''kaiserlich'' (‘cesarski’), ''Kaisertum'' (‘cesarstwo’) i inne podobne.<br> |
||
{{tab}}Wyraz ''Kaiser,'' na oznaczenie ‘cesarza niemieckiego’, a w zastosowaniu specjalnym przede wszystkim do b. cesarza Wilhelma II, przedostał się także i do innych języków, przybierając najczęściej zabarwienie satyryczne, uszczypliwe lub {{Korekta|humorysteczne|humorystyczne}}. W czasie wojny światowej кайзар Вильгельм był ustawicznym przedmiotem konceptów wszystkich rosyjskich pism humorystycznych, podobnie ''le kaiser'' w czasopismach francuskich; u nas, ze względu na cenzurę, tylko pokątne żarty o ‘kaizerze Wilusiu’ chadzały. Dawniejszymi czasy, na wiele lat przed wojną światową zadomowiła się w Warszawie bułka ''kajzerka,'' zapewne ku czci wiedeńskiego ''kaizera'' {{Korekta|Fraciszka|Franciszka}} Józefa tak nazwana, gdyż w Krakowie za moich lat dziecięcych nazywano ją ‘bułką wiedeńską’.<br> |
{{tab}}Wyraz ''Kaiser,'' na oznaczenie ‘cesarza niemieckiego’, a w zastosowaniu specjalnym przede wszystkim do b. cesarza Wilhelma II, przedostał się także i do innych języków, przybierając najczęściej zabarwienie satyryczne, uszczypliwe lub {{Korekta|humorysteczne|humorystyczne}}. W czasie wojny światowej кайзар Вильгельм był ustawicznym przedmiotem konceptów wszystkich rosyjskich pism humorystycznych, podobnie ''le kaiser'' w czasopismach francuskich; u nas, ze względu na cenzurę, tylko pokątne żarty o ‘kaizerze Wilusiu’ chadzały. Dawniejszymi czasy, na wiele lat przed wojną światową zadomowiła się w Warszawie bułka ''kajzerka,'' zapewne ku czci wiedeńskiego ''kaizera'' {{Korekta|Fraciszka|Franciszka}} Józefa tak nazwana, gdyż w Krakowie za moich lat dziecięcych nazywano ją ‘bułką wiedeńską’.<br> |
||
{{tab}}Z greckiego Καῖσαρ, wymawianego już w wieku VIII |
{{tab}}Z greckiego Καῖσαρ, wymawianego już w wieku VIII |
||