Strona:Józef Birkenmajer - O tytułach cesarza i króla.djvu/18: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
lit., korekta bwd, formatowanie tekstu |
|||
| Treść strony (podlegająca transkluzji): | Treść strony (podlegająca transkluzji): | ||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
ale uległa przemianom fonetycznym. Mamy dowody na to, że w czas tak niedługi od śmierci Karola Wielkiego, bo za Cyryla i Metodego, na obszarze słowiańskim istniał nie ''*korl,'' ale ''kralь,'' podobnie jak w IX wieku w Czechach czy w Bułgarii nie mówiono ''volsy'', ''golsy,'' ale ''vlasy'', ''glasy''. Rozszczepienie się grupy ''-tort-'' i ''-tolt-'' w językach słowiańskich dokonało się napewno przed czasami Karola Wielkiego.<br> |
ale uległa przemianom fonetycznym. Mamy dowody na to, że w czas tak niedługi od śmierci Karola Wielkiego, bo za Cyryla i Metodego, na obszarze słowiańskim istniał nie ''*korl,'' ale ''kralь,'' podobnie jak w IX wieku w Czechach czy w Bułgarii nie mówiono ''volsy'', ''golsy,'' ale ''vlasy'', ''glasy''. Rozszczepienie się grupy ''-tort-'' i ''-tolt-'' w językach słowiańskich dokonało się napewno przed czasami Karola Wielkiego.<br> |
||
{{tab}}Można podnieść i tę trudność, że nie mamy {{Rozstrzelony|żadnego}} dokumentu, w którym by tytuł ''kralь'' czy |
{{tab}}Można podnieść i tę trudność, że nie mamy {{Rozstrzelony|żadnego}} dokumentu, w którym by tytuł ''kralь'' czy κράλης (κράλις) odnosił się do cesarza rzymskiego czy do króla frankońskiego z dynastii Karolingów. Grecy odnoszą go stale {{Rozstrzelony|tylko do obszaru słowiańskiego}} (włącznie z węgierskim), nigdy zaś ani do Rzymu ani też do państwa Franków.<br> |
||
{{tab}}Więc wywód Bernekera i Brücknera nie ma silnej podstawy. To jest pewnik negatywny. Natomiast ustalenie ostateczne pozytywnego wywodu, jeszcze może będzie przedmiotem dyskusji. Dwaj przeciwnicy ‘karolińskiej’ etymologii tytułu króla są jeszcze z sobą w niezgodzie. Petersen wywodzi ten tytuł z programu ''*karlja'' ‘freier Mann’, Rudnicki zaś z pierwiastka ''*kor-'' (występującego w ‘karać’, ‘korzyć’, ‘pokora’ itd.) z sufiksem ''-lj-'' oznaczającym nomina agentis (jak w ''kowa-l''). Ten pierwiastek ''*kor-'' jest prasłowiański i ma związki z innymi językami indoeuropejskimi; występuje m.in. w wyrazie greckim κοίρανος z dawn. κορίανος).<br> |
{{tab}}Więc wywód Bernekera i Brücknera nie ma silnej podstawy. To jest pewnik negatywny. Natomiast ustalenie ostateczne pozytywnego wywodu, jeszcze może będzie przedmiotem dyskusji. Dwaj przeciwnicy ‘karolińskiej’ etymologii tytułu króla są jeszcze z sobą w niezgodzie. Petersen wywodzi ten tytuł z {{Korekta|programu|pragerm.}} ''*karlja'' ‘freier Mann’, Rudnicki zaś z pierwiastka ''*kor-'' (występującego w ‘karać’, ‘korzyć’, ‘pokora’ itd.) z sufiksem ''-lj-'' oznaczającym nomina agentis (jak w ''kowa-l''). Ten pierwiastek ''*kor-'' jest prasłowiański i ma związki z innymi językami indoeuropejskimi; występuje m. in. w wyrazie greckim κοίρανος z dawn. κορίανος).<br> |
||
{{tab}}Na tym kończąc relację o niedokończonej jeszcze, a tak zaciekawiającej dyskusji na temat pochodzenia ‘króla’ i jego krewniaków, nadmienię tylko mimochodem, że z greckim wyrazem κοίρανος wiązał wyrazy: węg. ''kiraly,'' czes. ''kral'' i polskiego ''króla'', już Stanisław Orzechowski w wieku XVI. Czynił to po dyletancku i w sposób wielce naiwny; jednak może ten pierwszy, bądź co bądź, poważniejszy znawca języka greckiego w Polsce miał nieco trafnej intuicji? Przyszłość okaże.<br> |
{{tab}}Na tym kończąc relację o niedokończonej jeszcze, a tak zaciekawiającej dyskusji na temat pochodzenia ‘króla’ i jego krewniaków, nadmienię tylko mimochodem, że z greckim wyrazem κοίρανος wiązał wyrazy: węg. ''kiraly,'' czes. ''kral'' i polskiego ''króla'', już Stanisław Orzechowski w wieku XVI. Czynił to po dyletancku i w sposób wielce naiwny; jednak może ten pierwszy, bądź co bądź, poważniejszy znawca języka greckiego w Polsce miał nieco trafnej intuicji? Przyszłość okaże.<br> |
||
{{tab}}Na razie, jak sądzę, pożądana byłaby dalsza dyskusja, zainicjowana przez Rudnickiego tak wszechstronnie i intrygująco.<br> |
{{tab}}Na razie, jak sądzę, pożądana byłaby dalsza dyskusja, zainicjowana przez Rudnickiego tak wszechstronnie i intrygująco.<br> |
||