Strona:PL Eliza Orzeszkowa O nacjonalizmie żydowskim 3 2.jpg: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
 
Status stronyStatus strony
-
Przepisana
+
Skorygowana
Treść strony (podlegająca transkluzji):Treść strony (podlegająca transkluzji):
Linia 1: Linia 1:
{{pk|prawo|dawstwo}} oddaleni, utracili tę uczuciową i interesową łącznię, która człowieka wiąże z ziemią i rzucili się do uprawiania tej ruchomej, kosmopolitycznej roli, którą jest pieniądz, wypracowując w sobie z biegiem czasu w tem uprawianiu biegłość. Cokolwiek przecież było tego przyczyną, dziś zdaje się być pewnem, że zdolności handlowe i finansowe, wyróżniają żydów i, obok wyznania religijnego, towarzyszą im pośród narodów innych, jako stała cecha odrębności.<br>
{{pk|prawo|dawstwo}} oddaleni, utracili tę uczuciową i interesową łącznię, która człowieka wiąże z ziemią i rzucili się do uprawiania tej ruchomej, kosmopolitycznej roli, którą jest pieniądz, wypracowując w sobie z biegiem czasu w tem uprawianiu biegłość. Cokolwiek przecież było tego przyczyną, dziś zdaje się być pewnem, że zdolności handlowe i finansowe, wyróżniają żydów i, obok wyznania religijnego, towarzyszą im pośród narodów innych, jako stała cecha odrębności.<br>
{{tab}}Odrębność żydów również dostrzedz można w trwałych różnicach typu fizycznego z typem a raczej z typami potomków rasy aryjskiej. Czystość rasy żydowskiej, która przez długie wieki niezmiernie rzadko i wyjątkowo tylko krzyżowała się przez małżeństwa z rasą drugą, objawia się pewnemi, drobnemi różnicami w budowie ciała i znaczniejszemi w rysunku obliczy. Wspólności tej lekceważyć nie można, bo jest ona jednym z magnesów, które grupy ludzkie sprzęgają w odrębne narody. ''Similis similibus.'' Podobni dążą ku podobnym i ten pociąg jest siłą, która w stanie potencjonalnym zawiera w sobie miłość. Jedna z przyczyn, dla których człowiek kocha naród swój, tkwi w podobieństwie jego do narodu i narodu do niego. Tylko, że wielkie zróżnicowanie i wysubtelnienie przez kulturę istoty człowieka, podobieństwo fizyczne usuwa się na miejsce coraz podrzędniejsze, a oprócz tego, nie jest ono u żydów powszechnem. Zamieszkiwanie pod {{kor|różnomi|różnemi}} stopniami jeograficznej szerokości, wśród rozmaitych środowisk klimatycznych, żywnościowych i innych, zróżnicowało fizyczny typ żydów, tak samo jak ich mowę.<br>
{{tab}}Odrębność żydów również dostrzedz można w trwałych różnicach typu fizycznego z typem a raczej z typami potomków rasy aryjskiej. Czystość rasy żydowskiej, która przez długie wieki niezmiernie rzadko i wyjątkowo tylko krzyżowała się przez małżeństwa z rasą drugą, objawia się pewnemi, drobnemi różnicami w budowie ciała i znaczniejszemi w rysunku obliczy. Wspólności tej lekceważyć nie można, bo jest ona jednym z magnesów, które grupy ludzkie sprzęgają w odrębne narody. ''Similis similibus.'' Podobni dążą ku podobnym i ten pociąg jest siłą, która w stanie potencjonalnym zawiera w sobie miłość. Jedna z przyczyn, dla których człowiek kocha naród swój, tkwi w podobieństwie jego do narodu i narodu do niego. Tylko, że wielkie zróżnicowanie i wysubtelnienie przez kulturę istoty człowieka, podobieństwo fizyczne usuwa się na miejsce coraz podrzędniejsze, a oprócz tego, nie jest ono u żydów powszechnem. Zamieszkiwanie pod {{kor|różnomi|różnemi}} stopniami jeograficznej szerokości, wśród rozmaitych środowisk klimatycznych, żywnościowych i innych, zróżnicowało fizyczny typ żydów, tak samo jak ich mowę.<br>
{{tab}}Anatol Leroy Beaulie, w dziele swem o żydach, którego ścisły tytuł w {{kor|toj|tej}} chwili umyka mi z pamięci, po zbadaniu czaszek, włosów i rysów żydowskich na północy i południu, na Wschodzie i na Zachodzie, przychodzi do przekonania, że żyda rosyjskiego i algierskiego albo angielskiego i tureckiego, do jednej grupy etnicznej zaliczyć nie można. {{kor|Nietylka|Nietylko}} do jednego narodu, ale nawet da jednej grupy etnicznej francuski uczony wszystkich żydów, po świecie rozproszonych, nie waży się zaliczać, tak głębokiemu zróżnicowaniu uległ ich typ fizyczny. Mamy tu więc do czynienia z cechą, przy pewnym stopniu kultury podrzędną i która, jakkolwiek w pewnych miejscach czy krajach, odznacza się wielką trwałością, w innych ulega zanikowi i dziś już, całej ludności żydowskiej tego świata wspólna nie jest.<br>
{{tab}}Anatol Leroy Beaulieu, w dziele swem o żydach, którego ścisły tytuł w {{kor|toj|tej}} chwili umyka mi z pamięci, po zbadaniu czaszek, włosów i rysów żydowskich na północy i południu, na Wschodzie i na Zachodzie, przychodzi do przekonania, że żyda rosyjskiego i algierskiego albo angielskiego i tureckiego, do jednej grupy etnicznej zaliczyć nie można. {{kor|Nietylka|Nietylko}} do jednego narodu, ale nawet da jednej grupy etnicznej francuski uczony wszystkich żydów, po świecie rozproszonych, nie waży się zaliczać, tak głębokiemu zróżnicowaniu uległ ich typ fizyczny. Mamy tu więc do czynienia z cechą, przy pewnym stopniu kultury podrzędną i która, jakkolwiek w pewnych miejscach czy krajach, odznacza się wielką trwałością, w innych ulega zanikowi i dziś już, całej ludności żydowskiej tego świata wspólna nie jest.<br>
{{tab}}Nakoniec, jedna jeszcze uwaga. Tem, co najwydatniej może przyobleka żydów pozorem odrębności narodowej, co najgłębiej linję graniczną pomiędzy nimi a narodami innemi wykopuje, jest ta wrogość z jednej strony, którą przez długie wieki okazywały im narody inne i ta ogromna wytrwałość, którą okazywali żydzi, w bronieniu przeciw tej wrogości tego, co było dla nich wspólnym i świętym ideałem. Ńikt bezstronny nie może odmówić żydom kart wysoce tragicznych i bohaterskich w historji tej przemocy z jednej strony, a z drugiej tego męczeństwa, nikt również zaprzeczyć nie może, że takie ukochanie ideału abstrakcyjnego i takie przy nim trwanie, składają świadectwo o niewątpliwej głębokości i sile ducha, który był zdolnym pojęcie oderwane ukochać nad wszystko i trwać przy niem pomimo wszystko.<br>
{{tab}}Nakoniec, jedna jeszcze uwaga. Tem, co najwydatniej może przyobleka żydów pozorem odrębności narodowej, co najgłębiej linję graniczną pomiędzy nimi a narodami innemi wykopuje, jest ta wrogość z jednej strony, którą przez długie wieki okazywały im narody inne i ta ogromna wytrwałość, którą okazywali żydzi, w bronieniu przeciw tej wrogości tego, co było dla nich wspólnym i świętym ideałem. Nikt bezstronny nie może odmówić żydom kart wysoce tragicznych i bohaterskich w historji tej przemocy z jednej strony, a z drugiej tego męczeństwa, nikt również zaprzeczyć nie może, że takie ukochanie ideału abstrakcyjnego i takie przy nim trwanie, składają świadectwo o niewątpliwej głębokości i sile ducha, który był zdolnym pojęcie oderwane ukochać nad wszystko i trwać przy niem pomimo wszystko.<br>
{{tab}}Ale — byłże to ideał narodowy? byłoż {{kor|te|to}} oderwane pojęcie narodowości? Bliższe zapoznanie się z historją tej walki nie pozostawia prawie wątpliwości, że przedmiotem jej był tylko ideał religijny, było swoiste, po przodkach odziedziczone pojęcie o Bogu, o sposobach oddawaniu czci i służenia Bogu. Gdziekolwiek i kiedykolwiek ustawały prześladowania religijne, a żydzi otrzymywali pewne ludzkie i obywatelskie prawa, łatwo i rychło odpadały od nich wszystkie oznaki odrębności plemiennej, łatwo i rychło przybierali mowę, obyczaj, ubiór narodu śród którego żyli, rychło i nawet chciwie przystępowali do źródeł oświaty, ani pytając, ani dbając, że nie jest ona żydowską, że kształtuje ją ręka obca, że w mózg ich przenika w postaci mowy obcej.<br>
{{tab}}Ale — byłże to ideał narodowy? byłoż {{kor|te|to}} oderwane pojęcie narodowości? Bliższe zapoznanie się z historją tej walki nie pozostawia prawie wątpliwości, że przedmiotem jej był tylko ideał religijny, było swoiste, po przodkach odziedziczone pojęcie o Bogu, o sposobach oddawaniu czci i służenia Bogu. Gdziekolwiek i kiedykolwiek ustawały prześladowania religijne, a żydzi otrzymywali pewne ludzkie i obywatelskie prawa, łatwo i rychło odpadały od nich wszystkie oznaki odrębności plemiennej, łatwo i rychło przybierali mowę, obyczaj, ubiór narodu śród którego żyli, rychło i nawet chciwie przystępowali do źródeł oświaty, ani pytając, ani dbając, że nie jest ona żydowską, że kształtuje ją ręka obca, że w mózg ich przenika w postaci mowy obcej.<br>
{{tab}}Inaczej bywa z narodami odrębnemi, które tak samo, a może nawet powszechnej jak za swą wiarę religijną, idą w ogień i wodę za swoją ziemię ojczystą, za swoją mowę narodową, za każdy niemal z pozoru łachman swego obyczaju, a oświatą podawaną im przez rękę obcą i w mowie obcej dławią się jak czemś, co połknąć trzeba, aby żyć, lecz co po żyłach ciała i po i najgłębszych zakątkach duszy rozlewa jad gniewa i gorycz żałości.<br>
{{tab}}Inaczej bywa z narodami odrębnemi, które tak samo, a może nawet powszechnej jak za swą wiarę religijną, idą w ogień i wodę za swoją ziemię ojczystą, za swoją mowę narodową, za każdy niemal z pozoru łachman swego obyczaju, a oświatą podawaną im przez rękę obcą i w mowie obcej dławią się jak czemś, co połknąć trzeba, aby żyć, lecz co po żyłach ciała i po i najgłębszych zakątkach duszy rozlewa jad gniewu i gorycz żałości.<br>