Strona:PL Edward Nowakowski-Z przeszłości niemiecko-moskiewskiej.pdf/4

czerwca st. st. w Witebsku (nie w Mińsku, jak podaje Barzykowski), przez ks. Orłowa, adjutanta carskiego, tego samego, który na parę dni przedtem (13 czerwca) otruł był feldmarszałka Dybicza w Pułtusku. (Ob. Barzykowski, IV, 285).
 Schnitzler (Histoire intime de la Russie 1847, str. 95) pisze: „W wieku ostatnim (XVIII) Germania, dziś tak dumna ze swych cnót domowych, prowadziła handel uczuciem rodzinnem, równie jak i krwią swych synów. Pod pewnym względem sprzedawała swoje księżniczki wielkim książętom rosyjskim“. (Pendant le siècle dernier, l’Allemagne, aujourd’hui si fière de ses vertus domestiques, trafiquait des affections de famille comme du sang de ses enfans; elle vendait en quelque sorte ses princesses aux grandsducs de Russie). I dalej na str. 96 mówi: „Jaki był pociąg magnetyczny przemożnej korony, że przeważał nad miłością ojczyzny, nad przywiązaniem do swej wiary, i nawet nad słuszną obawą, którą naturalnie obudzać mógł stan rzeczy w Rosyi“
 Ks. Adam Czartoryski (w pamiętniku swoim, przytoczonym w „Żywocie“ jego przez Br. Zaleskiego, str. 430) mówi: „Powiadają, że niejedna z młodych księżniczek niemieckich, skoro jest widok jakiegoś zamężcia w Rosyi, wychowuje się przez przezornych rodziców albo bez żadnej wiary, albo przynajmniej bez prawdziwego ugruntowania młodego umysłu w dogmatach, dzielących chrześcijan, tak, iż te księżniczki z łatwością zawsze do odmiany