Strona:PL Goethe - Cierpienia młodego Wertera.djvu/34: Różnice pomiędzy wersjami

 
(Brak różnic)

Aktualna wersja na dzień 21:08, 8 wrz 2020

Ta strona została przepisana.

runkach — do wyciągania ostatecznych konsekwencyj. Szalony rozdźwięk pomiędzy zamiarem a możliwością jego spełnienia, pomiędzy tem, czego pożądała spragniona dusza, a rezultatem pożądań, pomiędzy odczuwanemi i przeczuwanemi tajemnicami natury a istotną wiedzą, wytwarzał stan niepewności, którego spokojne rozwiązanie mogło nastąpić tylko w umyśle człowieka połowicznego.
Otóż świetnie odtworzony typ człowieka opanowanego bólem wszechludzkim (t. zw. Weltschmerz) dał Goethe w Werterze i stworzył pomnik epoki oraz wzór postaci spotykanych potem niejednokrotnie w życiu i literaturze.
Ponadto są Cierpienia Wertera wspaniałą opowieścią miłości, jednym z najwspanialszych poematów, opowiadających dzieje biednego serca ludzkiego. Mistrzowskie pióro Goethego, jego artyzm, a uwłaszcza żywy związek z życiem, jaki cechuje utwór, sprawiają, że Werter i Lota stanęli w kulturalnym świecie obok Hery i Leandra, Abelarda i Heloizy, Tristana i Izoldy, Petrarki i Laury — jako nowa para kochanków. Cierpienia Wertera stały się pomnikiem zawsze aktualnych przeżyć ludzkich, wypowiedziały to, co rozpierało pierś wielu młodzieńców, dały gotowy wyraz rozkoszy, bólu i zawodu pierwszej, czystej, a niespełnionej miłości. Mimo upływu dziesiątków lat, mimo że odeszliśmy bardzo daleko od ludzi i epoki, odmalowanych w tym utworze, — wyraz, jaki tu znalazła miłość, jest zawsze żywy, wprost nieśmiertelny. Napoleon, który chlubił się, że siedm razy czytał Wertera, nie zwrócił uwagi na jego stronę filozoficzną, nie dlatego, by jej nie mógł zrozumieć, lecz tylko dlatego, że Werter pod tym względem był o całe niebo od niego różny; przemówiły jednak do niego dzieje Wertera językiem głębokiej miłości, uczucia nieobcego i »bogowi wojny«. Dziś nie poleją się już pewnie łzy czytelnika na karty tej książki, wyrwie ona jednak z piersi niejedno wes-