Strona:PL Goethe - Cierpienia młodego Wertera.djvu/40

rowi cechy orjentalne i dlatego użył nazw, łączących mechanicznie akcję z Polską.
 W literaturze francuskiej powstała pod wpływem Wertera głośna powieść Stefana de Senancourt p. t. Obermann (1804). W tym też roku (1804) pojawiła się wspomniana w Dziadach powieść baronowej Krüdener p. t. Valérie.
 W literaturze włoskiej wreszcie powstała pod wpływem Goethego powieść pisarza Ugo Foscolo p. t. Ultime lettere di Jacopo Ortis, która w rozwoju literatury włoskiej poczesne i ważne zajęła miejsce.
 C) W literaturze polskiej.
 a) przed Dziadami. Gdy fala werteryzmu biła o literatury ludów zachodnich, w Polsce o Werterze głucho. Jedyny daleki odgłos to tłumaczenie jednej z niemieckich werterjad. W r. 1779 ukazuje się mianowicie książka Zygwarda klasztorne przypadki, będąca tłumaczeniem powieści Jana Marcina Millera Siegwart, Eine Klostergeschichte. Pozatem w całej reszcie wieku XVIII nie znajdujemy śladu wpływu Wertera.
 W drugiem dziesięcioleciu wieku XIX spotykamy w piśmiennictwie polskiem tylko kilka luźnych wzmianek o Werterze, i to wyłącznie z socjalnego, nie estetycznego punktu widzenia.

 Pierwszem dziełem oryginalnem, na które Cierpienia młodego Wertera wywarły wpływ niezaprzeczony, jest Malwina czyli Domyślność serca Marji z Czartoryskich ks. Wirtemberskiej. Werterowi zawdzięcza Ludomir, bohater tej powieści, zasadnicze rysy swego charakteru. I on jest tkliwy, melancholijny, rad pogrąża się w samotności i często popada w smutek. Różni się od Wertera tem, że brak mu — jak mówi prof. Wojciechowski — »konieczności nieodpartej spoglądania na wszystko przez pryzmat refleksji«^[1].

1. Ustęp o wpływach Wertera na literaturę polską oparty jest w zasadzie na książce prof. Wojciechowskiego, któremu zawdzięczam także kilka innych uwag w tej kwestii, zawartych w prywatnym liście do mnie, za co najuprzejmiej mu dziękuję.