Strona:PL Goethe - Cierpienia młodego Wertera.djvu/42: Różnice pomiędzy wersjami

 
(Brak różnic)

Aktualna wersja na dzień 20:16, 10 wrz 2020

Ta strona została przepisana.

ból ogólnoludzki, powodem samobójstwa jest tylko miłość nieszczęśliwa, nie zna i on Weltschmerzu.
Wpływ Wertera i Nowej Heloizy krzyżuje się stale w powieści polskiej. Często utwór, który powstał pod wyłącznym wpływem Russa, wykazuje ślady wpływu Wertera. I tak w Kropińskiego Julji i Adolfie spotykamy platoniczną (nie zmysłową russowską) miłość Wertera i werterowski epilog.
Łucja z Gedrojciów Rautenstrauchowa zasilała także Werterem swą wyobraźnię, pisząc Emmelinę i Arnolfa. Wszystkie podobieństwa i reminiscencje odnoszą się jednak tylko do erotycznej strony powieści. Jej głębszy, myślowy podkład na naszą autorkę nie oddziałał.
We wszystkich powyższych powieściach spostrzegamy wspólne zjawisko: autorowie, opierając się równocześnie o wzory Russa, Richardsona i Goethego, starają się nadać swym powieściom charakter narodowy.
Inny charakter ma utwór Adama Kacperowskiego Żale Elwiry (1821). Kacperowski, biorąc z Wertera paralelę pomiędzy osobą bohaterki a dolą kobiety z ludu, »obrazy natury a częściowo styl«, występuje jednak w swej powieści z protestem przeciwko werterowskiemu pojmowaniu miłości, samobójstwo piętnując wprost jako zbrodnię, »którą się brzydzi uczucie czystej miłości«.
Tak samo surowo sądzi myśl o samobójstwie bohater powieści Adama Przesmyckiego Smutne wspomnienia nieszczęśliwego Kazimierza (1822). Powieść ta wykazuje też pewne — zresztą słabe — wpływy Wertera: a więc »pewne zbliżenie do natury, a nawet nastrojowe dostosowanie jej opisów do stanu duszy bohatera; czystość i podniosłość (przesadną) stylu«[1].

Wreszcie powieść Przyjaźń i miłość przez E. Ł. (1822) jest właściwie protestem przeciw samobójstwu z miłości. Rozsądek i uczucie prawdziwej przyjaźni łagodzą miłość nieszczęśliwą.

  1. Cierpienia Wertera tłumaczył Staff, wstęp J. Muszkowskiego, str. 29.