Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/26: Różnice pomiędzy wersjami

Matlin (dyskusja | edycje)
→‎Problemy: przejrzany OCR
(Brak różnic)

Wersja z 19:41, 23 paź 2020

Wystąpił problem z korektą tej strony.

Abchazyja — Abd-Allathif w 60 abchazkich wsiach znajduje się do 65, 000. Kraina ta rozdziela się, co do zarządu, na trzy okręgi: Bzybski, Abchazki i Ablubski. Do nich przyłączają téż dwa powiaty: Cebeldyński i Samurzakański. Pierwszy leży w obszernej kotlinie rzeki Kodory; drugi zajmuje nadbrzeżny pas ziemi od Gagrowa do rzeki Jugura. W Samurzakanie znajdują się chrześcijanie; w Cebeldzie cała ludność składa się z mahometanów. Ogół ludności w Abchazyi (z Cebeldą) wynosi około 125, 000 dusz. Grunt, szczególniej na równinach, żyzny; ze zboża, głównie zasiewają kukurydzę; bydła utrzymują najwięcej rogatego; kozy najlepsze w połud. zach. części Kaukazu; w lasach rosną: dzika winna latorośl, śliwki, morele i t. d. Wybornego miodu dostarczają dzikie pszczoły. Z kopalni, znane są tylko ołowiu; u źródła Gumisty i w górach Jezwiugla; wydobywaniem rudy wolno zajmować się każdemu. W Abchazyi wyrabiają dobrą broń, oraz wyśmienity proch z własnej saletry. Stal tutejsza słynie ze swéj wartości. Handel abchazki wywozowy odbywa się przez Suchum-Kale, gdzie ustanowiona celna komora, przez którą przechodzi towarów na summę 16, 000 rubli; przywozowy przez Redut-Kale. Przedtém handel abchazki był roz-leglejszy i odbywał się przez ujście południowej odnogi rzeki Kodor, z tureckiemi miastami Batumem i Trapezuntem. Główniejsze obwarowane stanowiska w Abchazyi są: Anaklja, Bedja, Ilory, Drandy, Suchum-Kale, Bombary, Picunda i Gagry.

Abd, wyraz arabski, oznaczający sługę, niewolnika, poświęconego, a w témże samém znaczeniu używany także w nowożytnych językach tureckim i perskim, najczęściej wydarza się na początku imion własnych, z przedimkami: al, el, er, ul, poprzedzającemi imię Boga lub różnych Jego przymiotów. I tak np. są imiona: Abd-Allah czyli Abdallah, sługa Boży. Abd-el-Kader, Abd-el-Kerim, Abd-el-Melek, Abd-ul-Raszyd, Abd-er-Ramau (sługa czyli niewolnik Potężnego, Wspaniałego, Króla Sprawiedliwego, Miłosiernego). —W Persyi imię Abdal, czyli Abdalli (poświęcony Bogu), oznacza osoby duchowne, to samo co u Turków derwisz, a u nas mnich; podobnież nazywają się także kalendrowie, bektaszowie i kadyrowie (ob. ).

Abdallah, dosłownie sługa boży, imię bardzo pospolite u Arabów i innych narodów mahometańskich. Godni tu wspomnienia są: Abdallch, ojciec proroka Mahometa, kupiec w Mekce, zmarły na dni kilka przed przyjściem na świat syna; — Abdallah syn Abbasa, stryj pierwszego kalify z dynastyi Abbasydów, który r. 752 po nar. Chr. wymordował wszystkich członków poprzedniej dynastyi Ommijadów. Um. 754 r. — Abdallah-ben-Kais-el-Fezari pierwszy mahometanin, który wylądował w Sycylii r. 667 po nar. Chr.

Abd-Allah-ben-Yasin, sektarz i wojownik arabski. Gdy pod koniec XI stulecia, potęga Arabów w Hiszpanii zdawała się zachwianą, Abdallah zapalił do walki koczownicze plemiona północno-zachodniej Afryki. Nowych tych obrońców islamu nazwał Morabitami (ob. ) i władzcą nad niemi ustanowił Abu-Bekra, który r. 1070 założył Marokko. Następca jego, Jussuf-ben-Taszfin, podbił do 1106 roku całą Hiszpaniję arabską.

Abd-Allathif, historyja arabska wymienia kilku słynniejszych osób tego nazwiska. Abd-Allathif (Mowaffek-Eddyn), dziejopis arabski, ur. 1161; poświęcał się najprzód medycynie, później odbywał podróże naukowe. Um. w Bagdadzie roku 1231. Zostawił dwa dzieła: O Egipcie, z których jedno przetłómaczono na kilka języków europejskich. — Abd-Allathif, prawnuk Tamerlana, był gubernatorem Korassanu; gdy r. 1449, zrzuciwszy z tronu ojca swego, Ulug-Beja, owładnął rządy Samarkandu. Abd-Allathif wiele miał talentu i odwagi, lecz już po sze-ścio-miesieczném panowaniu zamordowany został przez stronników swego ojca. — Abd-Allathif, chan kazański, wstąpił na tron r. 1495 pod opieką cara Jana III