Wikiźródła:Pierwsze kroki

Wikiźródła to wolna biblioteka, która gromadzi i przechowuje w postaci cyfrowej wcześniej opublikowane teksty (głównie utwory literackie) oraz ich tłumaczenia w formie stron wiki, z których można korzystać bez żadnych opłat, reklam i rejestracji. W polskich Wikiźródłach jest obecnie 247 612 tekstów 2775 autorów – zamieszczone materiały należą do domeny publicznej lub dostępne są na wolnej licencji.

Przyłącz się do nas! Każdy może rozwijać Wikiźródła – także Ty, bez żadnych formalności, możesz dodawać nowe materiały i porządkować te już zamieszczone. Zobacz, nad czym obecnie pracujemy. → więcej

Wszyscy pracujemy tutaj społecznie, w poszanowaniu praw użytkowników, wolontariuszy i autorów. Ciągle brakuje nam ochotników… Pomóż nam! Wystarczy 5 lub 10 minut dziennie… choć większość z nas przebywa tu znacznie dłużej ;-)

Nasza praca w praktyce

Dodawanie książki na Wikiźródłach możemy podzielić na kilka etapów:

1. Przygotowywanie skanów, wgrywanie ich na serwer i tworzenie indeksu książki – ze względu na trudności w interpretacji praw autorskich, jak i inne z tym związane pułapki, etap ten polecamy bardziej doświadczonym użytkownikom. Użytkownicy mniej zaawansowani, którzy pragną pracować nad konkretną, ulubioną książką mogą dodać prośbę o jej zamieszczenie wpisując się na końcu tej strony. Zakończenie tego etapu skutkuje nowym, gotowym indeksem w projekcie. Co to jest indeks? Jest to strona zbiorcza, na której znajdują się linki do każdej pojedynczej strony książki.
2. Wprowadzanie tekstu; polega na przepisaniu konkretnej strony książki bądź też na wklejeniu zOCRowanego, poprawionego tekstu i wstawienie szablonów i znaczników formatujących ten tekst. Opcja polecana użytkownikom, którzy poznali już choć podstawowe szablony i znaczniki i potrafią z ich pomocą uzyskać prawidłowo sformatowany tekst. Zakończenie tego etapu skutkuje powstaniem nowej strony z tekstem, oznaczonej w indeksie kolorem czerwonym (status strony: Przepisana).
3. Korygowanie tekstu; polega na porównaniu tekstu po prawej (ze zdjęcia papierowej strony książki) z wprowadzonym (koniecznie przez innego Wikiskrybę) tekstem. Polega to przede wszystkim na poprawianiu literówek, interpunkcji, tabulatorów, łamaniu wiersza. Ten etap szczególnie polecamy początkującym, gdyż mogą oni w łatwy sposób włączyć się w pracę. Na tym etapie nie można także za wiele popsuć: każda skorygowana strona jest potem sprawdzana przez doświadczonego Wikiskrybę, który przejrzy naszą pracę i poprawi przeoczenia :-) Co ważne: każda strona na Wikiźródłach po wprowadzeniu jest zawsze sprawdzana i poprawiana jeszcze przez dwie osoby, inne niż przepisujący. Zakończenie tego etapu skutkuje przeniesieniem strony z listy stron przepisanych (czerwonych) do listy stron skorygowanych, oznaczonych w indeksie kolorem żółtym (status strony: Skorygowana).
4. Uwierzytelnianie tekstu; czyli po prostu powtórne korygowanie. Zakończenie tego etapu skutkuje przeniesieniem strony z listy stron skorygowanych (żółtych) do listy stron uwierzytelnionych, oznaczonych w indeksie kolorem zielonym (status strony: Uwierzytelniona).

Gdy wszystkie strony indeksu są oznaczone na zielono, kończymy pracę nad daną książką i zabieramy się za następną :-)

Jak najłatwiej rozpocząć wolontariat na Wikiźródłach

Tworzenie konta Wikiskryby

Na stronie głównej Wikiźródeł klikamy u góry:

Po przejściu procedury rejestracji i zalogowaniu się możemy zabrać się do pracy :-)

Można także edytować bez logowania się, w praktyce jest to jednak niezbyt korzystne rozwiązanie.

Zalogowany użytkownik

• zyskuje dostęp do wielu opcji, które dla użytkowników anonimowych są niedostępne
• w stosunkowo krótkim czasie może zyskać dodatkowe uprawnienia (np. uprawnienia redaktora, które nadawane są osobom, których edycje nie odbiegają standardem od edycji innych osób i nie muszą być każdorazowo zatwierdzane przez administratorów bądź zaufanych użytkowników)
• otrzymuje swoją stronę brudnopisu, w której może wypróbowywać wszelkie nowe dla niego rozwiązania
• otrzymuje stałą stronę dyskusji, pełniącej u nas rolę skrzynki pocztowej
• wkład użytkownika jest zliczany i umiejscawiany w rozmaitych statystykach, np. X!'s tools.
• adres IP jest ukryty

Niezalogowany użytkownik

• ma bardzo ograniczoną zdolność edycji
• ma specjalnie oznaczoną każdą edycję
• każda edycja musi być przejrzana przez administratora lub zaufanego Wikiskrybę
• w przypadku zmiennego IP — istnieje możliwość pisania do innych użytkowników, ale ograniczona jest możliwość otrzymywania odpowiedzi na zadane pytania
• adres IP jest każdorazowo zapisywany w edycji strony

Co jest potrzebne do utworzenia konta

W zasadzie nic, oprócz unikalnej nazwy użytkownika. Zalecamy jednak wpisanie aktywnego adresu email, na który będzie można otrzymywać powiadomienia (jeśli chcemy je otrzymywać) i który może posłużyć do odzyskania konta.

---

Korygowanie, czyli praca na Wikiźródłach „najprostsza“

Pracę na Wikiźródłach najłatwiej rozpocząć od korygowania już wprowadzonych tekstów.

1) Wybieramy książkę, którą będziemy korygować. Lista książek do zrobienia znajduje się tutaj:

Wikiprojekt Proofread

Lista książek do zrobienia w Projekcie Proofread wygląda tak:

2) Wybieramy z listy książkę oznaczoną na czerwono, klikając na jej tytule, co spowoduje wyświetlenie się jej strony indeksu.

Strona indeksu wygląda tak:

Wybieramy którąś stronę z tych, oznaczonych na czerwono, klikamy na jej numerze, a następnie klikamy na zakładce „Edytuj" – i w tym momencie rozpoczyna się nasz wolontariat :-)

Po kliknięciu na zakładce „Edytuj” otwiera się okno edycji, które wygląda tak:

Nad oknem edycji, znajdują się (od góry): ZAKŁADKI NAWIGACYJNE, pod nimi adres strony, którą edytujemy i PRZYBORNIK.

3) Korygowanie — polega na porównywaniu tekstu ze zdjęcia z tekstem wprowadzonym przez innego użytkownika i poprawieniu literówek i interpunkcji. Uwaga!!! Nie poprawiamy samej książki – naszą rolą jest przepisanie zeskanowanej książki w jak najdokładniejszy sposób, bez zmiany jej treści!!! Często mamy do czynienia z książkami, które były publikowane kilkadziesiąt lat temu – od tamtego czasu ortografia i interpunkcja się znacznie zmieniły, ale naszą rolą nie jest uwspółcześnianie książki. My mamy ją tylko przepisać!

Nie odzwierciedlamy podziału tekstu na wiersze (cały akapit rozpoczyna się najczęściej od znacznika tabulatora {{tab}} i jest wpisany "ciurkiem" aż do końca akapitu, który zaznaczamy znacznikiem końca akapitu <br>.

Oprócz tekstu, w tekście mogą znajdować się szablony i znaczniki formatujące tekst. Są one zawarte w nawiasach trójkątnych <przykład>, kwadratowych [przykład], [[przykład]], bądź klamrowych {{przykład}}. Te ostatnie nazywamy szablonami. To ważne! Nie usuwamy ich, jeżeli nie rozumiemy sposobu ich działania i jeżeli działają one prawidłowo!!!

Najczęstsze szablony i znaczniki opisane są bardziej szczegółowo w sekcji Formatowanie tekstu.

4) Gdy poprawimy tekst, klikamy na podgląd tekstu, by sprawdzić dokonane przez nas zmiany:

Jeżeli akceptujemy to, co wyświetliło się na podglądzie, opisujemy zmiany w okienku Opis zmian (np. lit. (literówka), int. (interpunkcja) bądź też bardziej szczegółowo, jeśli dokonana przez nas zmiana jest nietypowa) i zapisujemy stronę.

Uwaga! Jeśli przyznano nam uprawnienia do podnoszenia statusu stron, klikamy na żółty kwadracik => wtedy w oknie opisu zmian pojawia się napis „Skorygowana” – i jeśli zmiana jest typowa, to nie musimy już opisywać jej bardziej szczegółowo.

Opis zmian to także dobre miejsce, gdzie możemy poprosić bardziej zaawansowanych użytkowników o pomoc w korekcie tekstu, możemy np. napisać – „proszę o pomoc, nie umiem wycentrować tekstu”.

Uwaga

Jeżeli nie podoba nam się to, co zobaczyliśmy w podglądzie (innymi słowy, coś się popsuło ;-)), najprawdopodobniej usunęliśmy któryś znacznik formatujący tekst. Nie zapisujemy wtedy naszej edycji — i ponownie klikamy na zakładkę "Edytuj" (potwierdzając iż nie zapisujemy zmiany) — i próbujemy wprowadzić nasze poprawki jeszcze raz.

Jeśli niechcący zapisaliśmy naszą edycję, a wprowadzone przez nas zmiany nam się nie podobają — możemy edytować stronę ponownie, lub też wycofać/anulować wprowadzone przez nas zmiany (na stronie "Ostatnie zmiany" bądź też w zakładce "Wyświetl historię").

Pamiętaj! Każdą edycję na Wikiźródłach można łatwo wycofać. Nie zachęcamy do wandalizowania, ale nie należy się bać eksperymentowania ;-)

5) Następnie klikamy „Zapisz”. W tym momencie naszą pracę nad tą stroną możemy uznać za zakończoną.

---

Co dalej?

Możemy wykorzystać zakładki nawigacyjne u góry strony i przejść na następną stronę, bądź też na stronę indeksu. Możemy także obejrzeć listę ostatnio dokonanych w całym projekcie edycji, klikając na zakładkę Ostatnie zmiany w menu głównym (pionowy pasek z lewej strony okna edycji).
Oczywiście, najbardziej pożądaną z punktu widzenia Wikiźródeł czynnością, jest przejście do edytowania następnej strony ;-) Praca na Wikiźródłach nie musi jednak polegać na wielogodzinnym śledzeniu tekstu. Pamiętaj, że edytując tylko jedną stronę tekstu dziennie, wzbogacisz domenę publiczną o jedną książkę rocznie!
Twój wkład w Wikiźródła jest trwały i może pomóc wielu innym ludziom. Poświęcając kilka, kilkanaście minut dziennie wzbogacasz domenę publiczną, z której czerpać może bez żadnych limitów i opłat każdy użytkownik Internetu.
Książki w bibliotekach cyfrowych, zamieszczone w formie skanów, są dostępne tylko dla osób, które przeczytają ich tekst. Książki, przepisane na Wikiźródłach udostępniają wszystkim całą swoją zawartość: każde ich zdanie staje się dostępne w wyszukiwarkach na całym świecie. Pozwala to na znalezienie źródła zapamiętanego przez nas fragmentu tekstu, lub na sprawdzenie, czy po latach nasza pamięć nie zmieniła podstępnie ich znaczenia ;-)
Każdy zamieszczony u nas tekst jest „wolny”, czyli możliwy do legalnego wykorzystania we wszelki możliwy sposób, także w celach komercyjnych.
Każdy zamieszczony u nas tekst jest możliwy do pobrania w formacie epub lub pdf.
Każdy wolontariusz, pracujący przy danej książce, wymieniony jest w pliku epub w stopce redakcyjnej.

Swój wkład w projekt możesz obejrzeć tutaj:

Polskie Wikiźródła znajdują się obecnie w statystykach Wikipedii
https://toolserver.org/~phe/statistics.php
na trzecim miejscu w świecie. Wyprzedzają nas tylko Wikiźródła francuskie i angielskie!

Pomóż nam!

Podarujmy nam wszystkim jeszcze jedną „wolną” książkę!

Przyłącz się do nas !!!

Komunikacja z innymi Wikiskrybami

Z innymi Wikiskrybami możemy kontaktować się pisząc do nich wiadomości na stronie ich dyskusji, bądź też możemy porozmawiać z nimi pisemnie na Discordzie. Z uwagi na fakt, iż w niektóre dni kanał odwiedza mała liczba wikiskrybów czasami na odpowiedź należy poczekać dłużej, ale na pewno w ciągu wieczoru ktoś nam odpowie.

Możesz też odwiedzić naszą stronę na Facebooku :-)

https://www.facebook.com/wikizrodlaPL

Przydatne informacje

Zakładki nawigacyjne

Z bliska wyglądają tak:

lub tak:

Znajdują się w nich:

• < > — przyciski do przechodzenia pomiędzy stronami
• Dyskusja — przejście do strony dyskusji strony — tu możemy wpisać nasze wątpliwości odnośnie interpretacji tekstu lub skanu
• Grafika — przejście do skanu w wyższej rozdzielczości (czasami dodatkowe kliknięcie na zdjęcie powiększa je, jeśli zostało ono zamieszczone w jeszcze wyższej rozdzielczości)
• ^ — powrót/przejście do strony indeksu książki
  

• Czytaj — powrót do strony wyświetlonej w podglądzie, bez możliwości edycji
• Edytuj — przejście do trybu edycji
• Historia korekty — otwiera małe okienko, które informuje nas o tym, kto przed nami zmieniał status korekty tej strony (funkcja przydatna w sytuacji, gdy nie pamiętamy, czy nie edytowaliśmy już wcześniej tej strony
• Wyświetl historię — przejście do szczegółowej historii strony i porównywania poszczególnych jej wersji; zaznaczenie kółeczka przy dwóch wersjach i kliknięcie na przycisk "Porównaj zmiany" pokaże nam np. co zostało zmienione w tekście od czasu naszej edycji,
• Więcej — znajdują się tutaj rzadko używane funkcje lub też funkcje, które w wyniku wąskiego okna/ekranu nie zmieściły się w linii

Jeżeli któraś z opisanych zakładek nie wyświetla się, znajduje się ona w zakładce "Więcej", bądź też wymaga ona włączenia w "Preferencjach".

---

Przybornik

Zwykły przybornik (większość z nas używa zwykłego, a nie rozszerzonego przybornika; przełącznik w Preferencjach) wygląda tak:

Znajdują się w nim narzędzia ułatwiające pracę z tekstem.

• — Sprzątanie kodu — przycisk, który ułatwia formatowanie tekstu, m.in. wstawia {{tab}} i <br> tam, gdzie zostawimy wolne linie w tekście. Nie wskazany do poezji.
• lub — Popraw układ i najczęstsze błędy OCR — przycisk, który ułatwia formatowanie tekstu, m.in. likwiduje podziały wiersza, usuwa zbędne podziały wewnątrz wyrazu, zamienia dywizy na myślniki, itp. Wskazany do używania przy wprowadzaniu stron, przed rozpoczęciem jakichkolwiek edycji. Nie wskazany do poezji. Użycie przy korygowaniu/uwierzytelnianiu stron może dać nieoczekiwane rezultaty.
• — Wstaw sekcję — ułatwia podział strony na sekcje. Wstawia znaczniki początku i końca sekcji. Sekcja to wydzielona część strony, która może być zaprezentowana pod innym adresem, niż reszta strony. Stosuje się ją najczęściej tam, gdzie na jednej stronie są dwa wiersze, lub na stronie, na której jest treść dotycząca dwóch różnych rozdziałów powieści. Uwaga! Sekcja musi rozpoczynać się i kończyć na tej samej stronie. Jeżeli prezentując rozdział danej książki, chcemy połączyć sekcje z kilku stron, możemy dać im tę samą nazwę, ale na każdej ze stron musimy daną sekcję rozpocząć i zakończyć. Jeżeli stosujemy sekcje dla wydzielenia rozdziałów, muszą mieć one inne nazwy, najczęściej "r01", "r02", itp.
• — powiększenie skanu. Jeżeli chcemy powiększyć czcionkę w polu edycji, robimy to, wciskając razem klawisze 'Ctrl' i '+'.
• — zmniejszenie skanu. Jeżeli chcemy zmniejszyć czcionkę w polu edycji, robimy to, wciskając razem klawisze 'Ctrl' i '-'.
• — Pokaż lub ukryj nagłówek i stopkę strony. Otwiera dodatkowe pola edycji. Wpisujemy w nie tylko rzeczy, które mają ukazać się na stronie książki, ale nie są potrzebne na stronie rozdziału, np. numerację stron (można ją wpisywać, ale nie jest to obowiązkowe). Czasami wklejamy tutaj <br>, które mają oddać graficznie, iż dany tekst znajduje się u dołu strony (najczęściej w polu nagłówka dajemy symbolicznie 4 x br, nie przejmując się tym, iż na skanie tekst znajduje się o wiele niżej), ale na stronie rozdziału nie stosujemy zbyt dużych przerw, więc to obniżenie ukrywamy.
  

Uwaga! Aby łatwo "zapanować" nad odstępami, w sytuacji, gdy nad książką pracuje wielu Wikiskrybów, dobrze jest odstępy na początku rozdziału ukrywać w nagłówku, natomiast dodawać standardowy (3 x br lub "po=50px") odstęp na końcu rozdziału.

• — narzędzie do automatycznego rozpoznawania tekstu ze skanu. Daje nam surowy OCR, czyli tekst z wieloma błędami, który musi być następnie poprawiony i sformatowany. Uwaga! OCR zawarty w pliku djvu lub pdf, który czasami ukazuje się nam po otworzeniu nie utworzonej jeszcze w indeksie strony książki (komunikat "Strona nie istnieje", brak koloru takiej strony) jest rozpoznawany programem innym, niż ten, zawarty pod przyciskiem OCR. Różne programy do OCR-u różnie sobie radzą z poszczególnymi czcionkami, czasami OCR pod przyciskiem daje lepsze rezultaty niż OCR zawarty w pliku, warto sprawdzić. Narzędzie używane tylko przy tworzeniu nowych stron, nie wolno go używać przy korygowaniu/uwierzytelnianiu.
• — wyszukiwanie i zamiana — pozwala zamienić jedne znaki na drugie, stosuje się do poprawy błędów powtarzających się na danej stronie, np. pozwala zamienić masowo słowo "sie" na "się" lub "tern" na "tem".
• — zmiana wielkości liter — zamienia w urywku tekstu zaznaczonym wcześniej na niebiesko litery duże na małe i odwrotnie, każde dodatkowe kliknięcie daje nowy wariant kapitalizacji liter.
  
• — zmień układ na poziomy lub pionowy — przełącza pomiędzy układem pionowym, domyślnym na Wikiźródłach, mającym okno edycji po lewej stronie i skan po prawej stronie, — na układ poziomy, mający skan u góry, a okno edycji na dole. Przycisk polecany w sytuacji, gdy manewrując zdjęciem skanu, zbyt go przesuniemy w prawo lub w lewo i chcemy, by wrócił „do normy”. Dobrze się sprawdza też w sytuacji, gdy chcemy szybko powiększyć jakąś część skanu, by upewnić się co do tego, co na nim jest.
  

Jeżeli któryś z opisanych przycisków nie wyświetla się, wymaga on włączenia w "Preferencjach", w zakładce "Gadżety". Można tam także włączyć przybornik zaawansowany, który zawiera więcej przycisków, większość doświadczonych Wikiskrybów używa jednak zwykłego przybornika, gdyż strony z zaawansowanym przybornikiem wczytują się wolniej.

---

Jak wprowadzić nową stronę powieści w łatwy sposób przy pomocy narzędzi z przybornika

1) otwieramy nową stronę

2) jeżeli okno edycji jest puste, klikamy na (Uwaga: czasem trzeba poczekać dłuższą chwilę, zanim zewnętrzne narzędzie przetworzy obrazek i wyekstrahuje z niego tekst), jeśli tekst już jest, nie klikamy na przycisk OCR, tylko przechodzimy do punktu 3)

3) klikamy na lub

4) czytamy tekst na stronie i poprawiamy literówki, oddzielając akapity pustą linią (dwa entery)

5) klikamy na

6) sprawdzamy, czy wszystkie tabulatory i br-y wstawiły się automatycznie — zazwyczaj trzeba dodać tab i br na początku i na końcu strony (jeżeli to potrzebne, czyli jeżeli strona rozpoczyna się/kończy się od nowego akapitu, bo jeśli strona zaczyna się/kończy się w połowie akapitu, nie dajemy niczego); a także tam, gdzie akapit rozpoczyna się od niestandardowego znaku)

7) podglądamy/zapisujemy stronę

---

Formatowanie tekstu

Generalnie staramy się przepisać tekst tak, by jak najbardziej odzwierciedlał tekst na skanie. Siłą rzeczy jednak nie jesteśmy w stanie odzwierciedlić wszystkiego i dlatego przyjęliśmy pewne uproszczenia.

Formatowanie prozy — ogólne zasady

• tekst wpisujemy ciurkiem, dzieląc go na nagłówki, akapity i rozdziały
• akapit rozpoczynamy zazwyczaj od wcięcia akapitowego, zwanego u nas tabulatorem, przy czym, jeżeli w całej książce głębokość wcięcia jest taka sama, stosujemy wcięcie domyślne — {{tab}}
• tekst akapitu wpisujemy „ciurkiem”, nie dzieląc go na wiersze (linijki tekstu), usuwamy także widoczne łączniki opcjonalne w wyrazach. Dopiero koniec akapitu zaznaczamy znacznikiem końca akapitu, zwanym u nas br-em — <br>
• jeżeli strona kończy się:
  • w środku zdania, nie dajemy niczego;
  • w środku wyrazu, wyraz ten dzielimy za pomocą szablonów — {{pp}} podział-początek i {{pk}} podział-koniec, np. podział wyrazu jeży-nowy pomiędzy strony wygląda tak: na pierwszej stronie: {{pp|jeży|nowy}}, na następnej stronie: {{pk|jeży|nowy}};
  • wraz z akapitem, dajemy <br>;
  • można nie używać szablonów {{pp}} i {{pk}} — i używać skróconego przenoszenia za pomocą samych dywizów (na pierwszej stronie: jeży-, na następnej stronie: nowy), ale TYLKO w sytuacji, gdy dywiz jest technicznie ostatnim znakiem na stronie proof. Gdy za dywizem znajduje się np. znak końca sekcji albo znak końca szablonu formatowania, albo jakikolwiek inny znak ascii, należy stosować szablony pp i pk, gdyż wyraz się automatycznie nie połączy.
• na koniec rozdziału dajemy trzy br-y lub też sekwencję <br><br>{{---}}<br>, jeżeli takowa użyta jest w książce. Jest to konieczne, by na stronie całości rozdziały nie sklejały się optycznie ze sobą i nie nachodziły na siebie.
• następny rozdział rozpoczynamy od nagłówka, który najczęściej formatujemy tak: {{c|Dzień na wakacjach.|w=130%|po=30px}}. Inne sposoby formatowania podajemy poniżej.
• aby zrobić wcięcie akapitowe dla całego akapitu, akapit rozpoczynamy od dwukropka lub kilku dwukropków.

Formatowanie poezji — ogólne zasady

• miejsce, gdzie rozpoczyna się wiersz, oznaczamy kodem <poem>
• miejsce, gdzie kończy się wiersz, oznaczamy kodem </poem>
• pomiędzy kodem początku poezji a kodem końca poezji:
  • nie stosujemy br-ów, wystarczy rozpoczęcie wersu od nowej linii,
  • dla pozostawienia wolnego wersu pomiędzy zwrotkami tekstu pozostawiamy wolną linię, bądź wstawiamy br,
  • wcięcia uzyskujemy za pomocą dwukropków, bądź tabulatorów, w praktyce dla mniejszych wcięć stosuje się dwa do czterech dwukropków, dla większych tabulatory z zadanym parametrem, np. {{tab|100}}, {{tab|180}}. Dla porównania: domyślny tabulator, bez parametrów, ma 18 px i odpowiada to mniej więcej dwóm dwukropkom,
• jeżeli wersy są ponumerowane, wstawiamy szablon z numerem wersu, np. {{wiersz|15}}, {{wiersz|20}}, {{wiersz|25}}. Uwaga! Szablon nie działa w wersach, które rozpoczynają się od wcięcia zrobionego dwukropkiem, w takich wierszach trzeba stosować tabulatory. Stosujemy także uproszczenie, polegające na umieszczaniu takowej numeracji jedynie z prawej strony.

Myślniki

Wprowadzając tekst, należy zwrócić uwagę na myślniki — wyróżniamy pauzę ( — ) oraz półpauzę ( – ) i dywiz ( - ) => Patrz hasło dywiz w wikipedii, czyli — – -. Różnią się one długością. Znak z klawiatury to dywiz, używany w tekstach zazwyczaj do podziału wyrazu przy przenoszeniu do następnej linii lub też w wyrazach złożonych, np. biało-czerwony. Do rozpoczęcia wypowiedzi w tekstach używana jest pauza ( — ), która znajduje się na dole strony w przyborniku, pod przyciskiem Zapisz w sekcji Polskie znaki:. Półpauza ( – ) także znajduje się w przyborniku, w sekcji Symbole (jako pierwszy znak, drugi to powtórzenie pauzy).
Mały trick: zaznacz na niebiesko dany zwrot i kliknij na myślniki z przybornika, zostanie on objęty myślnikami.

Odstępy pomiędzy znakami

Uwaga! Domyślnie nie stosuje się odstępów przed znakami diaktrycznymi typu: kropka, przecinek, dwukropek, średnik, wykrzyknik, znak zapytania, trzykropek — natomiast niemal zawsze stosuje się spację po nich.
Domyślnie dajemy odstęp wokół myślnika, jeśli występuje on w środku zdania.

Błędy w druku

Gdy napotkany przez nas błąd jest zwykłą literówką, oznaczamy go szablonem "korekta", czyli: {{korekta|błędna wersja|poprawna wersja}}. Jeżeli błąd dotyczy znaku interpunkcyjnego, oznaczamy go wraz z wyrazem poprzedzającym, bądź też — w sytuacji, gdy akapit rozpoczyna się wraz z błędnym znakiem interpunkcyjnym — z wyrazem następującym po nim, np. w sytuacji, gdy brakuje kropki na końcu zdania, korekta wygląda tak: {{korekta|spać|spać.}}
Czasami jednak są możliwe dwie wersje poprawki, jak, np. tutaj: "że miał jednak o siem lat służby więcej"; stosujemy więc wtedy szablon następująco"że miał jednak {{korekta|o siem|osiem|alt=o siedm}} lat służby więcej". W sytuacji, gdy błędu nie da się poprawić, wykorzystujemy szablon przypiswiki, np. {{Pw|Błąd w druku; zamienione strony 31 i 33.}}. Rozbudowanego przypisu używamy też np. w sytuacji, gdy brakuje czegoś, np. {{Pw|Błąd w druku; brak kilku wyrazów.}}.
Inne przykłady:

tekst w książce	korekta	efekt końcowy
Nie widziałem wszstkich.	Nie widziałem {{korekta|wszstkich.|wszystkich.}}	Nie widziałem wszstkich.
W pokoju był pies i i kot.	W pokoju był pies {{korekta|i i|i}} kot.	W pokoju był pies i i kot.
Poszedł do pracy Ja też.	Poszedł do {{korekta|pracy Ja|pracy. Ja}} też.	Poszedł do pracy Ja też.
Były tam książki zeszyty i ołówki.	Były tam {{korekta|książki zeszyty|książki, zeszyty}} i ołówki.	Były tam książki zeszyty i ołówki.
Nie wiem odpowiedziała.	Nie {{korekta|wiem|wiem —}} odpowiedziała.	Nie wiem odpowiedziała.
— Co to jest.	— Co to {{korekta|jest.|jest?}}	— Co to jest.
Co to jest?	{{korekta|Co|— Co}} to jest?	Co to jest?
jednak o siem lat więcej	jednak {{korekta|o siem|osiem|alt=o siedem}} lat więcej	jednak o siem lat więcej

Przypisy

• przypisy, który oryginalnie znajdują się w książce, wprowadzamy przy wyrazie, którego dotyczą, „obejmując” je kodami <ref> i </ref>, np. A gdzie jest nobile verbum?<ref>''nobile verbum'' — słowo szlachcica, szlacheckie słowo honoru.</ref>;
• do wprowadzenia przypisów, których w książce nie ma, służy szablon przypiswiki, np. {{Pw|Błąd w druku; zamienione strony 31 i 33.}}. Możemy wprowadzić tu krótką uwagę na temat błędów merytorycznych danego wydania, należy jednak dążyć do maksymalnego ograniczenia ilości i objętości przypisów własnych. Wikiźródła nie są miejscem na publikację własnych komentarzy do twórczości danego literata.

Formatowanie czcionek

• czcionkę pogrubioną uzyskujemy, stosując trzy proste apostrofy, np. '''jeżynowy''', co daje efekt: jeżynowy
• czcionkę pochyloną, kursywę, uzyskujemy, stosując dwa proste apostrofy, np. ''jeżynowy'', co daje efekt: jeżynowy
• do zbiorczego formatowania czcionek: ich wielkości, kroju, położenia na stronie używamy szablonów formatujących: Szablon:C, Szablon:F, Szablon:F*. Są one stosowane niemal zamiennie, z tym, że szablony C i F mają po sobie <br>, a szablon F* pozwala na swobodny przepływ tekstu. Z kolei szablon C wymusza centrowanie, które można ominąć, stosując szablony F i F*. Szczegółowy opis działania tych szablonów wraz z przykładami, znajduje się tutaj, w skrócie jednak szablon wygląda tak: {{f|Przykładowy Tekst przykładowy tekst|roz|u|kap|w=130%|przed=30px|po=30px|align=right|kol=green}}, gdzie:
  • roz – tekst rozstrzelony,
  • u – tekst podkreślony,
  • kap – kapitaliki,
  • w=130% – wielkość czcionki, może być w % i w px, np. w=14px, w=80%. Dla porównania normalna czcionka to 100%, co odpowiada mniej więcej 12px, choć różne przeglądarki mają różne wartości domyślne,
  • przed=30px – wysokość odstępu przed tym wersem,
  • po=30px – wysokość odstępu po tym wersie,
  • align=right – wyrównanie tekstu na stronie, align=right czyli do prawej, align=left czyli do lewej, align=center czyli wyśrodkowanie. Wyśrodkowanie możemy uzyskać stosując też samo |c|, bądź też używając zamiast szablonu {{f|przykładowy tekst|c}} szablon {{c|przykładowy tekst}}
  • kol=green – kolor, może być kol=red, kol=green, kol=blue, kol=white, kol=silver, kol=gray, kol=maroon, kol=orange, kol=yellow, bądź też kolor określony w tabelach kolorów html, np. kol=#000000, kol=#C0C0C0, kol=#808080, kol=maroon #800000, kol=#FF00FF, kol=#00FF00, kol=#808000, kol=#008080, itp.

Uwaga! Możemy użyć wszystkich parametrów, możemy też użyć tylko jednego czy dwóch. Jeśli używamy tylko jednego parametru, możemy go użyć dwojako: jako {{f|jeżynowy|c}} lub {{c|jeżynowy}}; {{f|jeżynowy|roz}} lub {{roz|jeżynowy}}. Jeśli parametrów jest więcej, niż jeden, zadziałają tylko szablony rozpoczynające się od {{f| {{f*| {{c| .

Justowanie tekstu

• Zasadniczo justowaniem tekstu nie zajmujemy się na stronach z indeksu; ten parametr ustawiamy dopiero na stronie danego utworu/rozdziału, w przestrzeni głównej. Dalszy ciąg tego podpunktu dedykujemy osobom, które tworzą strony w przestrzeni głównej, inkludując do nich teksty ze stron z indeksu.
• Wyróżniamy:
  • justowanie w ramach całej szerokości strony; służą do tego szablony: {{JustowanieStart2}} i {{JustowanieKoniec2}}. Polecane dla większości stron z prozą;
  • justowanie w ramach szerokości strony, z odjętą szerokością tabelki "Dane tekstu"; służą do tego szablony: {{JustowanieStart}} i {{JustowanieKoniec}}. Polecane dla stron z prozą, dla niezbyt długich tekstów; może być także używane na stronach z poezją, gdzie tekst będzie znajdować się po lewej stronie ekranu, nie na środku; justowanie „łapie” wtedy szerokość najszerszego wiersza — i wyznacza wg jego środka oś dla wyśrodkowanych elementów, np. dla tytułu;
  • wyśrodkowanie wszystkich wersów; służą do tego szablony: {{CentrujStart}} i {{CentrujKoniec}};
  • wyśrodkowanie wiersza, bez wyśrodkowania wersów wewnątrz; służą do tego szablony: {{CentrujStart2}} i {{CentrujKoniec2}}; polecane dla stron z poezją, tam, gdzie chcemy umieścić tekst wiersza na środku ekranu,
  • justowanie wewnątrz tabelek uzyskujemy za pomocą kodu <align="justify">.

Kody źródłowe i szablony

Teksty na Wikiźródłach mogą być formatowane w trojaki sposób: za pomocą kodów źródłowych, za pomocą szablonów i za pomocą wikikodów.

• kody źródłowe to normalne komendy języka html, stosowane na wszystkich stronach internetowych. Są one ujęte w nawiasy trójkątne < i > i wyglądają mniej więcej tak: <div style="text-align:right"> przykładowy tekst </div>. Ich stosowanie, chociaż jest dozwolone na Wikiźródłach, jest jednak odradzane.

Dlaczego? Język html zmienia się z czasem — i pewne kody są wycofywane z języka html, co eufemistycznie nazywane jest, iż np. "w html 5 nie będą wspierane". Oznacza to, że nowe rozwiązania programistyczne nie będą sprawdzać i zachowywać ich działania — i pewnego dnia mogą po prostu przestać działać, lub będą działać w nieprzewidywalny sposób. Takimi, nie wspieranymi w html 5 kodami są np. <font>, <center>, <big>, <u> i kilka innych.

• szablony – są to znaczniki formatowania, utworzone specjalnie dla Wikiźródeł – odróżniają się one od innych kodów tym, iż ich nazwa jest ujęta w nawiasy klamrowe, np. {{tab}} Odwołują się one do kodów źródłowych poprzez przekierowania. Oznacza to, iż w sytuacji, gdy w html 5 zmienią się kody źródłowe, wystarczy "naprawić" szablon, by wszystkie strony, na których on występuje, zmieniły się automatycznie.

W przypadku stosowania kodów źródłowych bezpośrednio na stronach, nie jest to już takie łatwe: każdą stronę trzeba poprawić osobno, przy czym dla bardziej skomplikowanego formatowania, takiego, jak na stronach tytułowych, okładkach czy w sztukach teatralnych, trzeba to zrobić ręcznie, co w dłuższej perspektywie czasu oznacza ciągłe poprawianie tych samych stron w kółko.

• wikikod – podobnie jak szablony - służy do formatowania tekstu, z tą różnicą, iż jest używany we wszystkich projektach Wikimedia. Listę znaczników można znaleźć na stronie podręcznika do oprogramowania MediaWiki.

Zobacz też

• Pomoc
• Pomoc:Status strony
• Pomoc:Proofread