Strona:PL Gloger-Encyklopedja staropolska ilustrowana T.3 180.jpg: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
dr
Treść strony (podlegająca transkluzji):Treść strony (podlegająca transkluzji):
Linia 1: Linia 1:
<section begin="Łyżki polskie" />tem osobliwą, że miała na sobie dwa napisy:
<section begin="Łyżki polskie" />tem osobliwą, że miała na sobie dwa napisy:
<poem>
{{f|<poem>
21) Pamiętaj, żeś człowiek, jaki twój wiek.
21) Pamiętaj, żeś człowiek, jaki twój wiek.
22) Dał ci Bóg dary, używaj miary.
22) Dał ci Bóg dary, używaj miary.
</poem>
</poem>|w=85%}}
{{clear}}
{{clear}}
[[Plik:Łyżki starożytne polskie zakończenia trzonków.jpg|thumb|center|<center><small>Zakończenia trzonków starożytnych łyżek polskich.</small></center>]]
[[Plik:Łyżki starożytne polskie zakończenia trzonków.jpg|thumb|center|{{c|Zakończenia trzonków starożytnych łyżek polskich.|w=85%}}]]
{{clear}}
{{clear}}
Na wystawie starożytności w Lublinie 1901 r. widzieliśmy dwie łyżki dawne polskie. Jedna z nich była srebrna wyzłacana z herbem Nałęcz, druga z pośledniego metalu z Matką Boską i rokiem 1506. Przy restauracyi starożytnej synagogi w Tykocinie na Podlasiu r. 1868 znaleziono ukrytych pod podłogą 9 łyżek staropolskich z dobrego srebra, które ważyły razem funt 1. Łyżki te dostały się do zbierającego stare srebra konsula francuskiego w Warszawie, od którego nabyliśmy do zbiorów jeżewskich sztuk 7, pośród których na 3-ch znajdują się następujące napisy:
Na wystawie starożytności w Lublinie 1901&nbsp;r. widzieliśmy dwie łyżki dawne polskie. Jedna z nich była srebrna wyzłacana z herbem Nałęcz, druga z pośledniego metalu z Matką Boską i rokiem 1506. Przy restauracyi starożytnej synagogi w Tykocinie na Podlasiu r. 1868 znaleziono ukrytych pod podłogą 9 łyżek staropolskich z dobrego srebra, które ważyły razem funt 1. Łyżki te dostały się do zbierającego stare srebra konsula francuskiego w Warszawie, od którego nabyliśmy do zbiorów jeżewskich sztuk 7, pośród których na 3-ch znajdują się następujące napisy:
<poem>
{{f|<poem>
23) Złego zwyczaju strzeż się i w gaju.
23) Złego zwyczaju strzeż się i w gaju.
24) To prawy pan, kto baczy swój stan.
24) To prawy pan, kto baczy swój stan.
25) Na to mię tu dano, aby mię nie brano.
25) Na to mię tu dano, aby mię nie brano.
</poem>
</poem>|w=85%}}
Oprócz powyższych posiadamy jeszcze przechowywaną zdawna w rodzinie łyżkę kształtu odmiennego, na której trzonku znajduje się pieczątka do pieczętowania listów, wyobrażająca pod koroną szlachecką na tarczy herb Krokwy i obok niej litery S. T. Łyżka ta z pieczątką była prawdziwie podróżną i obozową. Z pomiędzy łyżek jeżewskich przedstawiamy sześć w rysunku całkowitym i niezależnie od nich rysunki zakończenia trzonków u ośmiu łyżek z innych zbiorów. Oprócz tego zebraliśmy następujące jeszcze napisy używane na dawnych łyżkach:
Oprócz powyższych posiadamy jeszcze przechowywaną zdawna w rodzinie łyżkę kształtu odmiennego, na której trzonku znajduje się pieczątka do pieczętowania listów, wyobrażająca pod koroną szlachecką na tarczy herb Krokwy i obok niej litery S. T. Łyżka ta z pieczątką była prawdziwie podróżną i obozową. Z pomiędzy łyżek jeżewskich przedstawiamy sześć w rysunku całkowitym i niezależnie od nich rysunki zakończenia trzonków u ośmiu łyżek z innych zbiorów. Oprócz tego zebraliśmy następujące jeszcze napisy używane na dawnych łyżkach:
<poem>
{{f|<poem>
26) Wolno mną jeść, ukraść nie.
26) Wolno mną jeść, ukraść nie.
27) Miła wieść, gdy wołają jeść.
27) Miła wieść, gdy wołają jeść.
Linia 38: Linia 38:
45) O łyżkę nie prosi, kto ją z sobą nosi.
45) O łyżkę nie prosi, kto ją z sobą nosi.
46) Żywiąc pomiernie, bądź z każdym wiernie.
46) Żywiąc pomiernie, bądź z każdym wiernie.
47) ''Via veritas et vita — Ego sum lux mundi. 1500 an.''</poem>
47) ''Via veritas et vita — Ego sum lux mundi. 1500 an.''</poem>|w=85%}}
Na łyżce z wizerunkiem św. Jakóba znajduje się po jednej stronie trzonka napis:
Na łyżce z wizerunkiem św. Jakóba znajduje się po jednej stronie trzonka napis:
<poem>48) Jakób mówi mile: zażyj mnie na chwilę.</poem>
{{f|<poem>48) Jakób mówi mile: zażyj mnie na chwilę.</poem>|w=85%}}
Po drugiej zaś stronie:
Po drugiej zaś stronie:
<poem>49) Na chwilę biesiady, zażywać bez zdrady.</poem>
{{f|<poem>49) Na chwilę biesiady, zażywać bez zdrady.</poem>|w=85%}}
Niektóre z powyższych napisów ułożone zostały około połowy XVI w. przez Mikołaja Reja, w którego pismach znajdujemy 127 rymowanych dwuwierszów „na łyżki, abo na inne drobne rzeczy“, nie licząc podanych w „Zwierzyńcu.“ Treścią prawie wszystkich napisów Rejowych jest morał, np.:
Niektóre z powyższych napisów ułożone zostały około połowy XVI&nbsp;w. przez Mikołaja Reja, w którego pismach znajdujemy 127 rymowanych dwuwierszów „na łyżki, abo na inne drobne rzeczy“, nie licząc podanych w „Zwierzyńcu.“ Treścią prawie wszystkich napisów Rejowych jest morał, np.:
<poem>
{{f|<poem>
„Szlachcic bez sławy jest osioł prawy.“
„Szlachcic bez sławy jest osioł prawy.“
„Chceszli być zacny? bądź cnotą znaczny.“
„Chceszli być zacny? bądź cnotą znaczny.“</poem>|w=85%}}
O łyżkach polskich tyle w końcu nadmienić jeszcze możemy, że pewną ich liczbę widzieliśmy u Działyńskich w Kórniku
</poem>
O łyżkach polskich tyle w końcu nadmienić jeszcze możemy, że pewną ich liczbę widzieliśmy u Działyńskich w Kórniku <section end="Łyżki polskie" />
<section end="Łyżki polskie" />