Strona:PL Gloger-Encyklopedja staropolska ilustrowana T.3 180.jpg: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Himiltruda (dyskusja | edycje) dr |
|||
Treść strony (podlegająca transkluzji): | Treść strony (podlegająca transkluzji): | ||
Linia 1: | Linia 1: | ||
<section begin="Łyżki polskie" />tem osobliwą, że miała na sobie dwa napisy: |
<section begin="Łyżki polskie" />tem osobliwą, że miała na sobie dwa napisy: |
||
<poem> |
{{f|<poem> |
||
21) Pamiętaj, żeś człowiek, jaki twój wiek. |
21) Pamiętaj, żeś człowiek, jaki twój wiek. |
||
22) Dał ci Bóg dary, używaj miary. |
22) Dał ci Bóg dary, używaj miary. |
||
</poem> |
</poem>|w=85%}} |
||
{{clear}} |
{{clear}} |
||
[[Plik:Łyżki starożytne polskie zakończenia trzonków.jpg|thumb|center| |
[[Plik:Łyżki starożytne polskie zakończenia trzonków.jpg|thumb|center|{{c|Zakończenia trzonków starożytnych łyżek polskich.|w=85%}}]] |
||
{{clear}} |
{{clear}} |
||
Na wystawie starożytności w Lublinie 1901 |
Na wystawie starożytności w Lublinie 1901 r. widzieliśmy dwie łyżki dawne polskie. Jedna z nich była srebrna wyzłacana z herbem Nałęcz, druga z pośledniego metalu z Matką Boską i rokiem 1506. Przy restauracyi starożytnej synagogi w Tykocinie na Podlasiu r. 1868 znaleziono ukrytych pod podłogą 9 łyżek staropolskich z dobrego srebra, które ważyły razem funt 1. Łyżki te dostały się do zbierającego stare srebra konsula francuskiego w Warszawie, od którego nabyliśmy do zbiorów jeżewskich sztuk 7, pośród których na 3-ch znajdują się następujące napisy: |
||
<poem> |
{{f|<poem> |
||
23) Złego zwyczaju strzeż się i w gaju. |
23) Złego zwyczaju strzeż się i w gaju. |
||
24) To prawy pan, kto baczy swój stan. |
24) To prawy pan, kto baczy swój stan. |
||
25) Na to mię tu dano, aby mię nie brano. |
25) Na to mię tu dano, aby mię nie brano. |
||
</poem> |
</poem>|w=85%}} |
||
Oprócz powyższych posiadamy jeszcze przechowywaną zdawna w rodzinie łyżkę kształtu odmiennego, na której trzonku znajduje się pieczątka do pieczętowania listów, wyobrażająca pod koroną szlachecką na tarczy herb Krokwy i obok niej litery S. T. Łyżka ta z pieczątką była prawdziwie podróżną i obozową. Z pomiędzy łyżek jeżewskich przedstawiamy sześć w rysunku całkowitym i niezależnie od nich rysunki zakończenia trzonków u ośmiu łyżek z innych zbiorów. Oprócz tego zebraliśmy następujące jeszcze napisy używane na dawnych łyżkach: |
Oprócz powyższych posiadamy jeszcze przechowywaną zdawna w rodzinie łyżkę kształtu odmiennego, na której trzonku znajduje się pieczątka do pieczętowania listów, wyobrażająca pod koroną szlachecką na tarczy herb Krokwy i obok niej litery S. T. Łyżka ta z pieczątką była prawdziwie podróżną i obozową. Z pomiędzy łyżek jeżewskich przedstawiamy sześć w rysunku całkowitym i niezależnie od nich rysunki zakończenia trzonków u ośmiu łyżek z innych zbiorów. Oprócz tego zebraliśmy następujące jeszcze napisy używane na dawnych łyżkach: |
||
<poem> |
{{f|<poem> |
||
26) Wolno mną jeść, ukraść nie. |
26) Wolno mną jeść, ukraść nie. |
||
27) Miła wieść, gdy wołają jeść. |
27) Miła wieść, gdy wołają jeść. |
||
Linia 38: | Linia 38: | ||
45) O łyżkę nie prosi, kto ją z sobą nosi. |
45) O łyżkę nie prosi, kto ją z sobą nosi. |
||
46) Żywiąc pomiernie, bądź z każdym wiernie. |
46) Żywiąc pomiernie, bądź z każdym wiernie. |
||
47) ''Via veritas et vita — Ego sum lux mundi. 1500 an.''</poem> |
47) ''Via veritas et vita — Ego sum lux mundi. 1500 an.''</poem>|w=85%}} |
||
Na łyżce z wizerunkiem św. Jakóba znajduje się po jednej stronie trzonka napis: |
Na łyżce z wizerunkiem św. Jakóba znajduje się po jednej stronie trzonka napis: |
||
<poem>48) Jakób mówi mile: zażyj mnie na chwilę.</poem> |
{{f|<poem>48) Jakób mówi mile: zażyj mnie na chwilę.</poem>|w=85%}} |
||
Po drugiej zaś stronie: |
Po drugiej zaś stronie: |
||
<poem>49) Na chwilę biesiady, zażywać bez zdrady.</poem> |
{{f|<poem>49) Na chwilę biesiady, zażywać bez zdrady.</poem>|w=85%}} |
||
Niektóre z powyższych napisów ułożone zostały około połowy XVI |
Niektóre z powyższych napisów ułożone zostały około połowy XVI w. przez Mikołaja Reja, w którego pismach znajdujemy 127 rymowanych dwuwierszów „na łyżki, abo na inne drobne rzeczy“, nie licząc podanych w „Zwierzyńcu.“ Treścią prawie wszystkich napisów Rejowych jest morał, np.: |
||
<poem> |
{{f|<poem> |
||
„Szlachcic bez sławy jest osioł prawy.“ |
„Szlachcic bez sławy jest osioł prawy.“ |
||
„Chceszli być zacny? bądź cnotą znaczny.“ |
„Chceszli być zacny? bądź cnotą znaczny.“</poem>|w=85%}} |
||
O łyżkach polskich tyle w końcu nadmienić jeszcze możemy, że pewną ich liczbę widzieliśmy u Działyńskich w Kórniku |
|||
</poem> |
|||
<section end="Łyżki polskie" /> |