Strona:PL Istrati - Żagiew i zgliszcza.djvu/217

tem władzy, podtrzymywanym z trudnością przez prasę, ministrów i oficjalnych leaderów. O jednym mówią, że jest inteligentny, że jednak w zaraniu rewolucji przeciwny był dyktaturze proletarjatu; o drugim, że jest doskonałym teoretykiem, ale chwiejnym i lubującym się w kazuistyce; o trzecim, że to umysł tępy, ograniczony, uparty, — jak go zresztą Lenin trafnie ocenił w swym testamencie. Wszyscy ci ludzie nie posiadają tego autorytetu przywódców, umiejących porywać za sobą masy.
 Jedynym człowiekiem, który zachował w Z. S. S. R. zdumiewający mir i autorytet, to ów niewidzialny wygnaniec z Alma-Ata. W czasie mego pobytu w Rosji postać Trockiego otoczona była jakąś epiczną legendą; nawet najgorsi jego wrogowie przyznają mu bez zastrzeżeń ogromnie wysoką inteligencję, bezinteresowność i uczciwość oraz stałość charakteru. Nic nie pomaga zacięta kampanja prowadzona przeciw niemu od szeregu lat. Bo wszyscy wiedzą, że tego rodzaju kampanja może mieć powodzenie tylko tak długo, dopóki Trocki milczy. Toteż wszystkie kampanje przeciw niemu polegały w pierwszej linji na systematycznem niedopuszczaniu go do głosu. Kiedy Trocki był jeszcze członkiem Komitetu Centralnego, dawano mu pięć minut czasu na wypowiedzenie się. A jeszcze urządzano się niekiedy w ten sposób, że w stenograficznem sprawozdaniu z obrad Komitetu (zresztą tajnem i rozsyłanem tylko przywódcom organizacji) przemówienie to, pięciominutowe! — zupełnie wypuszczano. Każde słowo Trockiego, czy to wypowiedziane czy pisane, wzbudza taki strach, że