Strona:PL Istrati - Żagiew i zgliszcza.djvu/218

deportowano ludzi niejednokrotnie za to tylko, że zbliżali się do Trockiego lub czytali jakiś dokument przez niego podpisany. Liczne pisma Trockiego kursują pokryjomu lub ukazują się zagranicą. Ogół ich nie zna. Warto jednak zaznaczyć, że żaden obywatel Sowietów, nawet komunista nie może czytać bezkarnie broszurek opozycyjnych, które każdy człowiek może sobie kupić w Paryżu czy w Berlinie. Ale kto potrafi zdobyć dla siebie podobną broszurę, ten ją poprostu pożera. Trocki na wygnaniu pisał dużo, — toteż w całej Rosji pełno jest tej zakazanej, czytanej pokryjomu literatury.
 Na ogół ludzie zdają sobie z tego sprawę, że Trocki miał słuszność, kiedy przed dwoma czy trzema laty przepowiadał przyszłe trudności i kłopoty oraz wskazywał środki zaradcze, jakie zastosować należy.
 Trocki cieszy się dużą popularnością. Posiada on to, co posiadał jeden tylko Lenin: miljony uczniów, partyzantów, odnoszących się do niego z pełnem zaufaniem, którzy kochają go jako człowieka, a podziwiają jako wodza, gotowi iść za nim nawet do więzienia, jak niegdyś szli za nim na polach bitew. Ktokolwiek się do niego zbliżył, pozostaje długo pod wrażeniem tego osobistego magnetyzmu, działającego dziwnie przyciągająco.
 Cieszy się on popularnością tego rodzaju, o jakiej mówi się jedynie po cichu lub w zaufanem kółku. Bezpartyjni i komuniści należący do większości — w cztery oczy — wyrażają się o nim z dużym respektem. Są tylko dwie kategorje ludzi, które nie tają się zupełnie ze swą nienawiścią do