Strona:PL Istrati - Żagiew i zgliszcza.djvu/237

 Czemu pisarze ci nie stali się komunistami, mimo, iż do obecnego systemu rządu są szczerze przywiązani? Przeraża ich potrochu przesadny rygor doktryny, — o ile ich to może raczej nie bawi. Puszkin^[1], Dostojewski, Tołstoj^[2] zajmują zbyt wiele miejsca w ich umyśle, aby mogli pogodzić Marxa^[3] i Lenina z obyczajami wczorajszej i dzisiejszej Rosji. Zbyt mają bystry wzrok, aby nie dostrzec rozdźwięku między formułkami a faktami. Ci pisarze, do których osobiście odczuwałem sympatję wierzą na swój sposób w socjalizm, marząc o przyczynieniu się do stworzenia prawdziwej legendy rewolucji. Ale to nie politycy. „Naszą rzeczą“ mówił mi jeden z nich, „jest pisać dobre książki. W ten sposób oddamy krajowi najlepszą przysługę. Któż dziś pamięta polityków z okresu kiedy Tołstoj pisał swoją „Wojnę i Pokój“? Przeminęli bez śladu, a Tołstoj pozostał. Któż z nich lepiej przysłużył się ojczyźnie?“
 Ci pisarze tworzą tak zwaną prawicę literatury sowieckiej, — podczas gdy pisarze zwani proletariackimi, tworzą lewicę — niestety — autoryzowaną.

 Gdybym lubował się w statystykach, podałbym dokładną cyfrę tych ostatnich, których jest w Sowietach parę tysięcy, a więc znacznie więcej, niż ich rywali z prawicy. Ale o ile idzie o talenty i poczytność, nie wytrzymują oni z tamtymi konkurencji. Tak zwana literatura „proletarjatu“ nie wyprodukowała od chwili jej powstania więcej jak jakie dziesięć wybitnych utworów. Wyliczy je każdy bez trudu, żadnego nie opuszczając. A więc: Cement Fedora Gladkowa^[4], Tydzień Lebe-

1.  Aleksander Sergieiewicz Puszkin (1799-1837) – rosyjski poeta, dramaturg i prozaik.
2.  Lew Nikołajewicz Tołstoj (1828-1910) – rosyjski powieściopisarz, dramaturg i krytyk literacki.
3.  Karl Marx (1818-1883) – niemiecki filozof, socjolog, ekonomista historyk i dziennikarz, działacz rewolucyjny.
4.  Fiodor Wasiliewicz Gladkow (1883-1958) – rosyjski pisarz.