Wikiźródła

Strona:Adam Fischer - Czerpaki.djvu/4

Ta strona została uwierzytelniona.
Ryc. 2. Czerpak słowacki.
(Wedle P. Socháňa).

 Pod względem kształtu podobne są do czerpaków słowackich drewniane miary na ziarno, które spotykamy czyto na Rusi (Ostrów koło Bóbrki)[1] czy nawet w Albanji[2].
 Do typu słowackiego zbliżają się też nieco czerpaki południowosłowiańskie, które możemy zauważyć w Bośni i Dalmacji. Kubek pasterski w północnej Bośni (ryc. 3) posiada kształty owalne[3], które wskazują na pewną łączność z naczyniami metalowemi[4], zwłaszcza łódkowatemi. Forma ucha i ornamentyka na kubku zawiera różne wpływy późniejsze, nieraz nawet nowoczesne. Typ kubka jest zapewne dawny, gdyż podobnych używają pasterze w południowej Francji (Basses Pyrenées)[5] i Osetyńcy na Kaukazie[6].

Ryc. 3. Czerpak półn. bośniacki.
(Wedle A. Haberlandta).

 Wogóle jednak przy tych studjach porównawczych należy pamiętać, że w kulturze pasterskiej mamy wiele innych drewnianych naczyń, które w zupełności zasługują także na miano czerpaków. Nazwa ta dałaby się zastosować przedewszystkiem do niektórych warzech zwłaszcza wtedy, gdy mają one krótką rączkę, podobną do ucha w kubkach pasterskich. Warzechy te bywają nawet nieraz wręcz nazywane czerpakami. Tak np. określa się na Huculszczyźnie długą warzechę o rączce długiej na 42 cm, a chochli o średnicy 18 cm, służącą do czerpania mleka[7]. Czerpakiem zo-

  1. ↑ Dwa okazy w Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie o wysokości 10 cm, a średnicy 17 cm z charakterystyczną rączką, pochyloną do środka naczynia.
  2. ↑ Haberlandt A. Kulturwissenschaftliche Beiträge zur Volkskunde von Montenegro, Albanien und Serbien. Wien 1917, tabl. IX, Nr. 15.
  3. ↑ Haberlandt A. Volkskunst der Balkanländer. Wien 1919, str. 60—61, tabl. XX; Peasant Art in Austria and Hungary. London, „Studio“ 1911, Nr. 525—535.
  4. ↑ Spiess K. Bauernkunst. Wien 1925, s. 43.
  5. ↑ Buschan G. Völkerkunde. Stuttgart 1926. II 2, Tabl. 214, Nr. 1—2.
  6. ↑ Buschan j. w. II 2, str. 821, ryc. 501, Nr. 4.
  7. ↑ Okaz w Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:Adam_Fischer_-_Czerpaki.djvu/4&oldid=3128571”