jego talent niejakiemu ocenieniu ulegnie. Ależ tobą, Cecyliuszu, jak on igrać, jak na wszystkie strony miotać tobą będzie, zdaje mi się że już widzę: ile razy ci do wolnego wyboru zostawi jedno lub drugie: czy co się stało lub nie: czy jest prawdą lub fałszem. Cokolwiek powiesz, to się przeciw tobie obróci. W jakich ten dobry człowiek będzie opałach, obłędzie, ciemnościach, bogowie nieśmiertelni! Coż dopiero jak zacznie twoje punkta oskarżenia dzielić, na palcach wszystkie części sprawy wyliczać, każde obwinienie roztrząsać, po swojemu tłumaczyć, usprawiedliwiać? Sam zaiste zaczniesz się obawiać, byś niewinnego na niebezpieczeństwo nie naraził. Coż jak zacznie narzekać, miłosierdzia wzywać, ciężar nienawiści z niego zdejmować i część onego na ciebie zwalać? przypominać ścisły związek pretora z kwestorem, obyczaj przodków, świętość losu[1]! Będzieszli mógł znieść nienawiść, jaką jego wymowa przeciw tobie obudzi? Zastanów się tylko, rozważ jak najdokładniej; mnie się bowiem zdaje że ci się obawiać należy, by cię nie tylko słowy nie zasypał, ale samym giestem, ruchem ciała nie stępił bystrości twego dowcipu, z toru i porządku myśli cię nie sprowadził. Na czem się to skończy, zaraz możemy osądzić. Jeżeli mi dziś na to co mówię potrafisz odpowiedzieć, jeżeli odstąpisz od wyrazów xiążki, którą nie wiem jaki nauczyciel z cudzych mów złożoną dał ci do ręki, to ja uwierzę że ci nie zejdzie na sposobności wydołania owemu także procesowi, że sprawie i obowiązkowi zadosyć uczynisz; jeżeli zaś w tej ze mną utarczce nic nie dokażesz, jak się możemy spodziewać, abyś się w samej walce z tak dzielnym przeciwnikiem dobrze popisał?
XV. Sam tedy przez się Cecyliusz niczem nie jest, nic nie może; ale przychodzi oparty na dobrze wyćwiczonych i wymownych pomocnikach. Jestto już coś, ale nie dosyć; bo kto ma pierwszy w czem działać, ten we wszystko jak najlepiej opatrzony i uzbrojony być powinien. Widzę jednak że L. Apulejus, który się pierwszy jako pomocnik podpisał, nie co do wieku, ale co do doświadczenia i wprawy w postępowaniu sądowem jeszcze jest uczniem. Ma potem, jak mi
- ↑ Powiedziało się już wyżej, że kwestorowie równie jak pretorowie wyciągali losem prowincye, a skutek losowania uważano za zrządzenie woli bogów: dla tego mieli pretorowie kwestorów, których im los przeznaczył, jakby za synów.
