na zlocie, można go pogrzebać lub spalić wraz z tem złotem[1].“ Nowy w tem widzicie dowód, że grzebanie i palenie miano za dwa oddzielne obrzędy.
Są prócz tego dwa inne o pogrzebach prawa, z których jedno strzeże prywatnych budynków, drugie samychże grobów: bo zakazując „stawiać stos pomimo woli właściciela na mniej niż sześćdziesiąt stóp od jego budynku[2],“ obawia się pożaru; a zakazując „zajmować w posiadanie grób lub onego przedsionek, a nawet zgliszcze, na którem go spalono[3], ubezpiecza prawo grobów.
Takie mamy przepisy w prawach XII Tablic, przepisy zgodne z przyrodzeniem, które jest fundamentem prawa. Reszta od zwyczaju zależy, jako to: czy pogrzeb ma być ogłoszony, czy będą na niem igrzyska, i czy mistrz obrzędu będzie miał woźnego i liktorów. „Będą mowy pochwalne dostojnych mężów, przy odgłosie śpiewu i fletów,“ nazwanym neniae, imieniem, jakie Grecy smutnym śpiewom dają.
XXV. Kwintus. Cieszę się że nasze prawa zgodne są z przyrodzeniem, i że przodkowie nasi tak byli mądrzy, to mi rozkosz sprawuje. — Marek. Tak jest, Kwincie, zdaje mi się że trzeba zachować miarę w wydatkach na pogrzeby, jak w innych wydatkach. Do jakiego stopnia posunięto przepych w tej mierze, widzisz na grobie K. Figula. Dawniej, jak mi się zdaje, niesadzono się na wspaniałe groby; inaczej, mielibyśmy wiele podobnych. Tłumacze naszego prawa przez zmniejszenie wydatków na pogrzeby, tamowanie zbytecznego żalu, rozumieją zakaz stawiania wspaniałych grobów, którego najmędrsi praw pisarze zaniechali. W Atenach trwa, jak mó-
- ↑ Aurum, quoquo modo adhiberi possit, a funere omnino removetor; ast si dentes alicujus auro essent vincti, cum ossibua id ipsum urere aut subcliro jus esto. Tabula X.
- ↑ Ne quis rogum, ant sepulcrum, alienis aedibus, inscio vel invito domino, LX pedes propius admovere conetur Tabula X.
- ↑ Neque vestibulum, sive ambitum sepulcri, neque sepulcrum ipsum usucapere quisquam potest. Tabula X.
