XV. Marek. Powiem ci, Tytusie, i zastanowię się nad tem trudnem i często roztrząsanem pytaniem. Kiedy idzie o wybór urzędnika, o osadzenie obwinionego, o uchwalenie prawa, czy lepiej żeby glosowanie było jawne lub tajemne? — Attykus. Czy i to także jest rzeczy wątpliwą? — Kwintus. Boję się żebym się znowu z tobą nie zgodził. — Marek. Nie zdaje mi się, Kwincie; bo ja jestem tego zdania, jakiego ty) jak rai wiadomo, zawsze byłeś, że lepsze jest jawne głosowanie; ale czy to otrzymać można, zobaczyć trzeba. — Kwintus. Pozwól mi, bracie, powiedzieć, że to zdanie myli nieświadomych, i bardzo często jest szkodliwe Rzeczypospolitej uznajemy że cos jest prawdziwe i sprawiedliwe; ale kiedy przyjdzie do wykonania, to jest do sprzeciwienia się ludowi, powiadamy że to jest rzeczą niepodobną. Naprzód, mocno stanąwszy możemy mu się oprzeć; powtóre, lepiej upaść w dobrej sprawie, niżeli w złej uledz. Kto nie wie, że prawo o głosowaniu przez tabliczki odjęło wszelką powagę przedniejszym obywatelom? Tego prawa lud wolny nigdy nie żądał; uciśniony przemocą i panowaniem patrycyuszów, usilnie się go domagał. Jakoż cięższe wyroki o bardzo możnych ludziach są głosem, niżeli tabliczkami wydane. Dla tego potrzeba było położyć tamę zbytecznej chęci możnych panów porywania za sobą głosów w złych sprawach, a nie otwierać ludowi kryjówkę, gdzie pod tabliczką może utaić swoje złe zamiary, o których dowiedzieć się przedniejsi obywatele nie mają sposobu.
XVI. Dla tej przyczyny ten sposób głosowania nie miał innych wynalazców i stronników, jedno złych obywatelów. Cztery są prawa o głosowaniu[1]: pierwsze o wyborze urzędników Gabiniusza, człowieka nieznanego i podłego; w parę lat potem nastąpiło to drugie o sądach spraw należących do ludu, podane przez L. Kassiusza, znakomitego obywatela, ale
- ↑ Pierwsze przewiódł trybun Kw. Gabiniusz roku 138, drugie trybun L. Kassiusz Longinus roku 136, trzecie trybun K. Papiriusz Karbo roku 130, czwarte trybun K. Celiusz roku urodzenia Cycerona, 106 przed Chr. Przeciw tajemnemu głosowaniu oświadcza się Cycero przez usta Leliusza w piśmie de Amicitia, 12.
