Strona:Gaston Tissandier Męczennicy w imię nauki.djvu/255

obowiązków służby, znalazł czas studyować literaturę i nauki. Wysiłkiem inteligencyi i woli zdołał zdać egzamin w szkole Val-de-Grâce, poczem pozyskał stopień uniwersytecki i został lekarzem wojskowym. Po odbyciu wyprawy krymskiej Laval dowiaduje się, że zaraza wybuchła na Wschodzie; wyrusza tam zbadać tę plagę i przez lat dziesięć poświęca się leczeniu dotkniętych epidemią, której cechy śledzi. Laval wraca do Francyi. W 1874 roku, powziąwszy wiadomość, że zaraza grasuje w Tripolis, porzuca wszystko i spieszy na spotkanie straszliwego przeciwnika; w rzeczywistości jednak gdzieindziej go lekarz napotkał; epidemia pustoszyła Merdj, w okolicach Benghazy. Laval spieszy tam i niesie pomoc przerażonej ludności. Śmiały chirurg stał się wkrótce ofiarą swego poświęcenia, dotknięty epidemią, umarł z budującą rezygnacyą.
 Z pośród chirurgów, którzy zasłynęli z zaszczytnych trudów na polu bitwy, w pierwszym rzędzie pomieścimy Desgenettes’a.
 Człowiek ten w rzeczy samej odznaczył się czynami bohaterskimi, przynoszącymi chlubę medycynie. Urodzony w Alençon (Orne) 23 maja 1762 roku, pełnił obowiązki chirurga w armii włoskiej w 1793 roku, następnie Bonaparte powołał go na naczelnego lekarza armii wschodniej. Wylądowawszy w Egipcie, wojsko uległo skutkom palącego klimatu — symptomaty zarazy objawiły się. Należało za jakąbądź cenę uspokoić popłoch, rozsiewający trwogę. Desgenettes złożył dowód poświęcenia, jakiego niewiele przykładów może podać historya. Wobec żołnierzy, zgromadzonych naokoło niego, po dwakroć ukłuł się w pachwinę i pod pachą, szczepiąc sobie w tych miejscach ropę, zebraną z zaraźliwego bąbla. Ten czyn wzniosłego zuchwalstwa uspokoił chorych, z których wielu wyzdrowiało. »Pewnego dnia Berthollet — powiada doktór Pariset — przedstawiał Desgenettes’owi swe hypotezy, dotyczące dróg, jakiemi miazmat zaraźliwy dostaje się do wnętrza organizmu. Według Berthollet’a ślina była pierwszym jego przewodnikiem. Tegoż samego dnia żołnierz, dotknięty epidemią, któremu śmierć zagrażała, leczony przez Desgenettes’a, prosił go, aby z nim