Strona:Gaston Tissandier Męczennicy w imię nauki.djvu/269

krycie stosunku, istniejącego pomiędzy kulą a walcem. To ostatnie twierdzenie jest jednem z najważniejszych w geometryi.
 Nadto winniśmy temu uczonemu wynalazek linii spiralnej, czyli mechanizmu, zwanego śrubą Archimedesa, odkrycie zasady hydrostatyki, jego imieniem nazwane, teoryę drąga i ciał pływających.
 Król Hieron zlecił mu budowę kolosalnego okrętu, będącego arcydziełem, którego opis podaje Ateneus.
 Geniusz Archimedesa nie zdołał zbawić ojczyzny. Rzymianie zdobyli podejściem Syrakuzę, i pomimo zakazu Marcellusa, Archimedesa zabił żołnierz rzymski. Według Tytusa Liwiusza, słynny geometra siedział wówczas na placu publicznym, zatopiony w rozmyślaniach, wpatrywał się w figury, jakie nakreślił na piasku, gdy nadbiegł żołnierz rzymski i powalił go.
 Jeżeli opuścimy czasy starożytne dla zbliżenia się do naszej epoki, napotkamy znowu w czasie wojen pierwszej Rzeczypospolitej francuskiej wielkie czyny, dokonane przez naukę w celu zbawienia ojczyzny; napotkamy wśród wypadków historycznych ludzi z podniosłą duszą, przynoszących chlubę ludzkości.
 Takim był w pośród wielu Łazarz Carnot, urodzony w Nolay, małem miasteczku burgundzkiem, 13 maja 1753 r.
 Po ukończeniu nauk szkolnych w Mézières genialny ten mąż odznaczył się pracami matematycznemi, a mianowicie twierdzeniem, dotyczącem ubytku siły, poczytywanem za jedno z najpiękniejszych odkryć w mechanice.
 »Piękne to i nieoszacowanej wartości twierdzenie — powiada Arago — znane jest wszystkim inżynierom; prowadzi ich ono do praktyki i strzeże od popełniania grubych błędów, jakich dopuszczali się ich poprzednicy«.
 W 1792 roku Carnot w pośród niebezpieczeństw, zagrażających Francyi, postanowił poświęcić dla obrony ojczyzny całą swą wiedzę, wszystkie siły i wolę.
 Na początku 1793 roku klęski, spadające jedna po drugiej, zdawały się sprowadzać Francyę do zupełnej ruiny, gdy