Strona:Gaston Tissandier Męczennicy w imię nauki.djvu/293

simy, powiada, w łonie Akademii, ja z Condorcete’m, udręczenia, odstręczające nas od prac poważnych«.
 Oskarżenie to wyjaśnia nam Arago: »Myśl wprowadzenia cenzury akademickiej — powiada — podsuwana ministrom Ludwika XVI-go, pochodziła od Buffon’a«.
 Turgot, zamianowany ministrem skarbu, poczytywał za rzecz wielce pilną oddać Condorcet’owi posadę inspektora mennicy, której jednak tenże wzbraniał się przyjąć.
 »Mówią w pewnych kółkach — pisał do Turgot’a — że pieniądze nic cię nie kosztują, gdy chodzi o zobowiązanie twych przyjaciół. Przyjmując posadę, uzasadniałbym pozornie te pocieszne gadaniny. Proszę cię więc, nic dla mnie nie czyń w tej przynajmniej chwili. Jakkolwiek nie jestem bogaty, nie pozostaję przecież w położeniu rozpaczliwem. Pozwól mi zająć miejsce pana Forbonnais, daj mi jaką ważną robotę, naprzykład układ miar, i bądź przekonany, że starać się będę zasłużyć istotnie na wynagrodzenie«.
 W następnym roku Turgot, powziąwszy plan ogólny zaprowadzenia żeglugi na wodach, wewnątrz kraj przerzynających, powołał do przyjęcia udziału w tej pracy Condorcet’a, Bossut’a i d’Alembert’a. Komisyi tej powierzono zbadanie projektów, przedstawionych ministrowi przez zwolenników żeglugi, nie umiejących ani wymierzyć wód bieżących, ani obliczyć ich skutków. W tej mierze opracowali d’Alembert z Bossut’em projekt, który nawet rozpoczęto wprowadzać w życie podczas krótkiego pełnienia obowiązków ministra przez Turgot’a.
 W przedmiocie tym pisał d’Alembert do Lagrange’a:
 »Powiedzą ci, że jestem dyrektorem żeglugi kanałowej z płacą 6.000 franków, fałsz! Powodowani przyjaźnią dla Turgot’a, przyrzekliśmy, Condorcet, Bossut i ja, wydać opinię w kwestyi kanałów, lecz odmówiliśmy przyjęcia płacy, jaką nam minister skarbu ofiarował«.
 Oto szpitalny szwargot żebraków, do jakich tych ludzi zaliczał Buffon!
 Necker w celu zachwiania stanowiska politycznego Turgot’a napisał tendencyjne dzieło przeciw wolności handlu zbo-