Strona:Gaston Tissandier Męczennicy w imię nauki.djvu/62

śmiercią. Porucznicy Cameron i Murphy, oraz doktor Dillon, którzy nią dowodzili, przyjęli jego zwłoki. Szesnastego kwietnia 1874 r. ciało Livingstone’a spoczęło na ziemi angielskiej, po ośmioletniej niebytności. Sprowadzone do Londynu, badane było przez Williama Fergussona. Kość lewego ramienia, zmiażdżona przez lwa przed trzydziestu laty, posłużyła do sprawdzenia tożsamości tych drogich szczątków.
 Ośmnastego kwietnia 1874 r., w sobotę, ciało Livingstone’a przeniesione zostało na miejsce wiekuistego spoczynku do Opactwa westminsterskiego. Smutnemu temu obrzędowi towarzyszyły nieprzeliczone tłumy.
 Jeżeli zwócimy uwagę na to, jak wielkie postępy geografia zawdzięcza Livingstone’owi, przejęci będziemy dlań uwielbieniem i podziwem. Przed nim istniała w Afryce przestrzeń nieznana, obejmująca trzy miliony kilometrów kwadratowych powierzchni. Przeznaczenie zachowało dla niego zaszczyt wytknięcia w tych szlakach dróg dla przyszłych badań i cywilizacyi krajowców, których był jakby prorokiem i dobroczyńcą.
 Śmierć znakomitego badacza była stratą nieodżałowaną. W rzeczy samej, nie napotyka się codziennie takich ludzi wybranych, obdarzonych serdecznymi przymiotami i odwagą. Rzadko widzimy podobne postacie, ożywione szczytnem poświęceniem, znoszącem niedostatek, trudy, narażające się na walki, niebezpieczeństwa i śmierć — w jedynym celu przyniesienia pożytku nauce i ludzkości.
 Badanie Afryki jest może najwybitniejszym przykładem poświęceń, jaki wymaga podbój kuli ziemskiej. Od początku bieżącego wieku, naliczylibyśmy tysiące ofiar podróży odbywanych w tajemniczych szlakach świata. Mungo-Park, zabity czy utopiony w Busa na Nigrze w 1805 roku, jest jednym z pierwszych, rozpoczynających tę długą listę męczenników, na której napotykamy nazwiska: Nichtingale’a, zmarłego wskutek uporczywej zimnicy w 1841 roku; Durantona, odważnego Francuza, który dotarłszy do Senegalu, zaślubił córkę króla Sambala i skończył życie w 1843 roku, wskutek ciężkiej