Strona:Geopolityka.pdf/53

Ta strona została uwierzytelniona.
Geopolityka. Skrypt dla początkujących

nawet idee Darwina i Wallace’a; później ekstrapolowały darwinizm na pole nauki o państwie i nauk o polityce),
• kult Realpolitik (podkreślenie roli makiawelizmu i pragmatyki w relacjach międzypaństwowych)[1].

W pierwszej połowie XIX wieku fundamenty pod geopolitykę położyła przede wszystkim nauka niemiecka, koncentrująca się m.in. na kształtowaniu „przestrzennej świadomości” społeczeństwa niemieckiego. Poniżej postaramy się pokrótce scharakteryzować najważniejszych przedstawicieli myśli geopolitycznej w nauce niemieckiej w XIX wieku.

Podwaliny pod koncepcję determinizmu geograficznego jako jednego z paradygmatów geopolityki położyli wybitni niemieccy geografowie Karl Ritter (1779-1859) i Adam Heinrich Dietrich von Bülow (1786-1844). Ritter twierdził, iż kluczowym czynnikiem w powstaniu i rozwoju państw i narodów jest przestrzeń geograficzna. Zajmując się zatem działalnością człowieka, także tą w sferze politycznej, konieczne jest uwzględnienie czynnika środowiskowego, który silnie na nią oddziałuje[2]. Bülow na łamach swojej książki pt. The Spirit of the Modern System of War (Duch nowoczesnego systemu wojny) zaprezentował tzw. „geometryczną naukę o strategii”, zgodnie z którą w Europie było miejsce tylko na 11 państw, mających wykształcić swoje granice na zasadzie ekspansji. Dokonywać się ona miała poprzez wchłaniania mniejszych organizmów polityczno-przestrzennych przez większe. Tak

  1. Por. L. Moczulski, Geopolityka. Potęga…, s. 9-12.
  2. A. Wolff-Powęska, E. Schultz, Przestrzeń i polityka w niemieckiej myśli politycznej XIX i XX wieku, [w:] A. Wolff-Powęska, E. Schulz (oprac.), Przestrzeń i polityka. Z dziejów niemieckiej myśli politycznej XIX i XX wieku, s. 21.