Strona:Geopolityka.pdf/72

Ta strona została uwierzytelniona.
Myśl geopolityczna na świecie

obejmującym Stany Zjednoczone na zachodzie, sięgającym zaś po Europę Środkową na wschodzie. Obszar Atlantycki, będący synonimem cywilizacji zachodniej miał być w pełni równoważnym terytorium w stosunku do Heartlandu zajmowanego przez ZSRS. Koncepcja ta była produktem trwającej wówczas wojny i stanowiła geopolityczne podwaliny pod powstałe sześć lat później NATO[1]. Pozostaje najważniejszą koncepcją geopolityczną po dziś dzień, wykorzystywaną w szeregu badań, np. z zakresu bezpieczeństwa[2].
Uczniem Mackindera był James Fairgrieve (1870-1953), twórca koncepcji posybilizmu. Teoria ta była przeciwstawieniem determinizmu geograficznego, zakładała dużą rolę wolnej woli człowieka w kształtowaniu rzeczywistości geograficznej, która była traktowana jako podłoże, a nie jako przeszkoda, czy swoiste fatum w rozwoju społeczno-politycznym. Brytyjski geograf wprowadził do geopolityki ponadto pojęcie crush zones („strefy zderzeń”), które oznaczało najbardziej zapalne strefy świata[3].

Wśród klasycznych geopolityków ważne miejsce zajmuje niemiecki generał i profesor geopolityki Karl Haushofer i stworzona przez niego monachijska szkoła geopolityki. Haushoferowi wielokrotnie zarzucano (zarówno za życia, jak i pośmiertnie) wspieranie

  1. H. J. Mackinder, The Round Word and The Winning of The Peace, [w:] „Foreign Affairs” 1943, vol. 43, s. 595-605.
  2. T. Klin, Wizje ładu międzynarodowego w niemieckiej i anglosaskiej myśli geopolitycznej w okresie II wojny światowej, Toruń 2008, s. 191-211; Zob. także np. K. Karolczak, Współczesny terroryzm w świetle teorii Halforda Mackindera, „Geopolityka” 2009, nr 1 (3), s. 104-113. L. Sykulski, Geopolityka. Słownik…, s. 54-55.
  3. J. Fairgrieve, Geography and World Power, New York 1941; L. Sykulski, Geopolityka. Słownik…, s. 19, 28.