Strona:Józef Birkenmajer - Epitafjum Bolesława Chrobrego.djvu/11

Ta strona została uwierzytelniona.
7
EPITAFJUM BOLESŁAWA CHROBREGO

V. 11.  perfido — St. H. perfide
tu es — tak w G. i w pierwotnej kopji Bielowskiego ze Streczaki;
w Mon. Pol. natus es; Ł. i inni samo natus; C. (con.?) natus
patre; matre — C. natus matre
V. 12.  vicisti terras — C. Vicisti quoque terras
bellum quoque guerras — tak wszystkie teksty; w Mon. Pol. coniect. B. bellum quod guerraveras, przyjęli Potkań. i Pohor.; C. (coniect.?) bellum guerras
V. 13.  Ob. famamque — tak w odpisie Mon. Pol. i w G.; we wszystkich innych tekstach (także w pierwotnym odpisie ze Strecz.?) ob famam
V. 14.  Otto — brak C.
luctamen — C. lutamen (Szulc cytuje C. tutama, i. e. tutamen — „obrona“).
Amen — G. quod Amen.

Potkański powtarzając w swej rozprawie dosłownie tekst podany w Monumenta Pol., nadmienił: „Naturalnie wkradły się tutaj różne błędy, które częścią można poprawić, porównując kopję Streczaka z innemi późniejszemi“[1].
Żałować należy, że znakomity historyk poprzestał tylko na ogólnikowem stwierdzeniu, iż wkradły się błędy, lecz samych błędów nie wytknął poszczególnie, a nadewszystko, że nie porównał uważnie kopji Streczaki z innemi tekstami. Poprawki, jakie poczynił w dalszym ciągu swego wykładu, są zgoła luźne i niekonsekwentne, co zaś najgorsza, kłócą się z filologją i lingwistyką.

Tyczy się to zwłaszcza jednego wyrazu, do którego wogóle historycy nasi — i to właśnie najwięksi — nie mieli szczęścia. Wyrazem tym jest wspomniany w epitafjum przydomek Bolesława I. Pisze mianowicie Potkański: Chabri jest tu widocznie pomyłką; wyraz taki nic nie oznacza dziś i nic nigdy nie oznaczał, chrabri zaś jest jego poprawną, właściwą formą i taki miał przydomek Bolesław. Chrabrъ, znaczy po starosłowiańsku: wojownik, bojownik, człowiek silny, waleczny, sławny, (excellens); tak np. jedna z ewangelij ma chrabrъ, kralь, w ruskich bylinach znaczy on tyle co bohater. Przekręcenie takie wskazuje najprawdopodobniej, że to cudzoziemiec pisał. Otóż ciekawą jest okoliczność, że właśnie Gall w swej

  1. Napis grobowy Bol. Chr., s. 117.