Strona:Józef Birkenmajer - Epitafjum Bolesława Chrobrego.djvu/21

17

EPITAFJUM BOLESŁAWA CHROBREGO

Przekład Gumowskiego.
Tu leży w grobie książę, chwalebna gołębica, Chrobrym ty jesteś zwany, bądź na wieki błogosławiony. W źródle świętym omyty, sługą Bożym jesteś cały, tem więcej, gdy jako 7-letni chłopiec obciąłeś włosy dla Rzymu. Ty posiadałeś, jako zapaśnik Chrystusa, królestwo Słowian, Gotów i Polaków. Cesarz znakomity od ciebie odsunął książęce godności. Różne dary, co miłem ci było, jemu za to złożyłeś, gdyż obfitowałeś w bogactwa. Przesławny wodzu, chwała tobie, najjaśniejszy Bolesławie, urodzony z niewierzącego ojca, ale prawowiernej matki. Zdobywałeś kraje, prowadząc boje i wojny. Dla dobrej sławy dał tobie Otto koronę, a dla walk twoich bądź zbawiony.
Porównanie tych przekładów unaocznia nam odrazu różnice w pojmowaniu pewnych zwrotów przez badaczy. Najpierw jednak muszę zawczasu zaznaczyć, że w ostatniem wydaniu, swej rozprawy Lelewel zmienił interpretację wiersza 14, dodając odsyłacze: „luctamen (nie od luctus, płacz, ale) od lucto (sic. J. B.), luctatio, zapasy, zmaganie się: nadał tobie Otto koronę, abyś walczył. Gruby ten błąd mój wytknął Dominik Szulc, jak to Bielowski nadmienia“.
Pod wpływem wywodów Bielowskiego Lelewel zmienił także swój sąd co do wiersza Praecidens comam septenni tempore Romam: „Mylnie przed czterdziestu laty w tonsurę zakonną uderzałem. Jest to mowa o postrzyżynach Słowianom właściwych... Biskup Łubieński wie, że z postrzyżyn włosy słane były do Rzymu na znak uległości Stolicy Apolstolskiej. Jakoż wyrażenie praecidens Romam znaczy równie cięcie, jak ofiarę dla Rzymu; siedmioletniego wieku czupryna była praecidaria coma, nimby następne poświęcono ofiary“.
Pomimo tych wszelkich uzgodnień, pozostały nadal różnice interpretacyjne. Tyczy się to zwłaszcza zdania: Caesar praecellens, a te ducalia pellens. Zdanie to jest niedokończone, brak w niem orzeczenia, dalej bowiem jest druga osoba: huic detulisti (wzgl. hinc detulisti, jak chce Streczaka). Stąd to i Lelewel i Zakrzewski uważają Caesar praecellens za wołacz i tłumaczą: „cesarzu prześwietny“.
Interpretacja ta nasuwa poważne wątpliwości. Zwrot sąsiedni a te ducalia pellens świadczy niezbicie, że autor prze-