(Matildt)
Tu fer solamen, Christi Redemptor, amen.
(Bol.)
Propter luctamen sit tibi salus, amen.
Uderza podobieństwo nietylko symetrji zdaniowej, ale nawet rymów. Nadmienię, że kontrastowanie rymowe pater-mater jest w X i XI wieku częste. Dla przykładu wspomnę jedno z pierwszych zdań żywotu św. Wojciecha u Brunona:
Bonus pater, sed melior mater i t. d.
Wiadomo, że w żywotach św. Wojciecha spotyka się często wyrażenie athleta Christi albo podobne (np. agonista Christi). Nie zwracano natomiast uwagi na to, że w źródłach tych i innych im współczesnych trafiają się i inne wyrażenia pokrewne tym, jakie są w epitafjum Bolesława. Jako jedno z nich wspomnę częste używanie putare w znaczeniu videri, tak np. słowa św. Wojciecha (u Thietm. IV. 19): putabam me missam celebrare — tyle samo co visus sum mihi (bo tu chodzi o widzenie senne). Tak więc i w naszem epitafjum należy, jak sądzę, tłumaczyć wyraz puta. Zwrot servus Domini puta totus to znaczy: „w zupełności snadź sługa Boży“.
Nadmienię, że w „Zdaniach godnych pamięci“, pochodzących z początku w. XVI spotykamy zdanie o św. Wojciechu: multos Polonorum atque Prutenorum fonie sacro insanxivit. Zwrot fonte sacro może zaczerpnięty został z naszego epitafjum, ale może też pochodzić z jakiegoś wspólnego źródła.
Wspomniane przez Zakrzewskiego wyrażenie inclyte dux znane jest nam z t. zw. Galla (Boleslaus dux inclytus — w odniesieniu do Krzywoustego). Ducalia pellere wymaga jeszcze zbadania, wyszukania analogij, któreby zwrot ten, nieco niezwykły, lepiej wyświetliły. Co się tyczy benedictus w v. 2, oczywiście należy odrzucić mniemanie dawnych badaczy, jakoby wyraz ten odnosił się do św. Benedykta (!), a przypomnieć za Stronczyńskim, że tak tego terminu, jak tego synonimu beatus używano i wobec osób nie kanonizowanych ale znanych ze świątobliwości (nagrobek Grzymisławy w Zawichoście). Także nikt chyba nie będzie wznawiał porzuconej wkońcu przez samego Lelewela interpretacji Romam jako „w Rzymie“. Oczywista reguła składni imion miast każe ten
Strona:Józef Birkenmajer - Epitafjum Bolesława Chrobrego.djvu/23
Ta strona została uwierzytelniona.
19
EPITAFJUM BOLESŁAWA CHROBREGO
