nież francuskie pochodzenie) czy rumuńskie împărat; z owego szeregu wywodzi się również albański tytuł króla mbret, ze znamiennym przejściem -mp- > -mb-, występującym — również na Bałkańskim półwyspie — w języku nowogreckim.
Do silniejszego zakorzenienia się imienia Caesara — jako tytułu władcy — na wschodzie przyczynić się mogło i to, że tam właśnie zakładano, już za panowania Octavianą Augusta, różne Caesareie czyli Kaisareie (Καισαρεία), znane dobrze i z Ewangelii. Od Greków ze wschodniego imperium rzymskiego przejmowały je narody bądź podległe wspomnianemu imperium, bądź wchodzące z nim w związki i podległe jego wpływom kulturalnym[1]. Do narodów takich należeli m. in. Goci, którzy nie tylko stykali się z imperium wschodniorzymskim, ale za cesarza Arcadiusa nawet okupowali przez czas dłuższy sam Konstantynopol. W zachowanych zabytkach owego języka gockiego, należącego do germańskiej grupy języków indoeuropejskich, spotykamy tytuł Kaisar na oznaczenie ‘cesarza’. W języku niemieckim dziś jeszcze cesarz nazywa się Kaiser, z czego wyrosły takie wyrazy, jak kaiserlich (‘cesarski’), Kaisertum (‘cesarstwo’) i inne podobne.
Wyraz Kaiser, na oznaczenie ‘cesarza niemieckiego’, a w zastosowaniu specjalnym przede wszystkim do b. cesarza Wilhelma II, przedostał się także i do innych języków, przybierając najczęściej zabarwienie satyryczne, uszczypliwe lub humorysteczne. W czasie wojny światowej кайзар Вильгельм był ustawicznym przedmiotem konceptów wszystkich rosyjskich pism humorystycznych, podobnie le kaiser w czasopismach francuskich; u nas, ze względu na cenzurę, tylko pokątne żarty o ‘kaizerze Wilusiu’ chadzały. Dawniejszymi czasy, na wiele lat przed wojną światową zadomowiła się w Warszawie bułka kajzerka, zapewne ku czci wiedeńskiego kaizera Fraciszka Józefa tak nazwana, gdyż w Krakowie za moich lat dziecięcych nazywano ją ‘bułką wiedeńską’.
Z greckiego Καῖσαρ, wymawianego już w wieku VIII
- ↑ Nie wiem, czy drogą wspomnianą zawędrował Kaisar i do Indii. Jeżeli mam wierzyć Kiplingowi (Kim i inne utwory), to król angielski (czy królowa angielska), jako cesarz(owa) Indii zwany(a) jest przez tubylców, nie wiem tylko w którym z tamtejszych języków czy narzeczy: Kaisar i Hind. Sprawę tę wytłumaczyć powinni ludzie bardziej ode mnie kompetentni.
