Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Odczyty o cywilizacyi w Polsce.djvu/123

Ta strona została przepisana.

łów, spichrzów, dworów, poświadczają, że tu coś swojego istniało. Mamy jeszcze w tym rodzaju zabytki drewniane, w których myśl potężniej rozwinąć się nie mogła, ale wdzięk pewien postrzegać się daje. Rzeźbione chat belki i przyczułki ozdobne, mają charakter zbliżający się do indyjskich i północnych Skandynawskich.
Nie wszystkie budowy stare kościołów, dworów i zamków do pomników architektury zaliczyć się dają. Pierwsze z nich a najstarsze, budowała potrzeba pilna bez myśli o pięknie i ozdobie. Są to murem objęte świątynki nizkie, ciasne i bez cech wybitnych żadnéj architektury: kamień polny, późniéj cegła służyły za materyały, a zwyczaj nadawał im postać.
Zawiązane jednak stosunki z Zachodem, wkrótce nam dały poznać budownictwo niemieckie i na jego wzór nasze kształcić się zaczęło. Brak wszakże kamienia zastąpiono wszędzie prawie cegłą, która nadała im większą prostotę, powagę, linię jednostajniejszą, piękno większéj surowości. Nasza architektura gotycka ma coś swojskiego: łatwo się o tem przekonać, porównywając ją