Strona:Jan Dąbski - Pokój ryski.djvu/20

Ta strona została przepisana.

Polską a Rosją musi być rozstrzygniętych a wiele z tych kwestji, zwłaszcza terytorjalne, wymagają rokować z rządem litewskim i białoruskim, bo one ich przedewszystkiem dotyczą. Rząd rosyjski zwrócił się do tych rządów z zaofiarowaniem im swych dobrych usług celem pomocy w rozstrzyganiu tych kwestji.
P. Więckowski po przybyciu do Moskwy wystosował dnia 21-go marca 1919 r. do kom. Cziczerina list z kopją sprawozdania p. Bonisławskiego o postępie śledztwa w sprawie wymordowania czterech członków Delegacji rosyjskiego Czerwonego Krzyża z prośbą o wysłanie p. Leona Altera do Warszawy dla złożenia zeznań. P. Więckowski przywiózł ze sobą z Warszawy list Centralnego Komitetu W. P. P. S. do Centralnego Komitetu Partji Komunistycznej Rosji. W liście tym z dnia 4. III. 1919 e., podpisanym przez posła Niedziałkowskiego, P. P. S. domaga się rozstrzygnięcia sprawy granic Polski stosowanie do woli ludności miejscowej, a w pierwszym rzędzie Litwy i Białorusi. W tym celu mają być ewakuowane z terytorjów spornych wszystkie obce wojska i przeprowadzony plebiscyt w pełnej swobodzie i wolności. Rzekome wypowiedzenie się klasy robotniczej Litwy za federacją z Rosją jest fikcją, ponieważ ani na Litwie ani na Białej Rusi nie było nigdy plebiscytu ludowego.
Odpowiedź na tę kwestję daje kom. Cziczerin w liście do p. Więckowskiego z dnia 24. III. 1919 r., oświadczając, że takie rozstrzygnięcie sprawy granic, jakie proponuje P. P. S., uważa za racjonalne i że będzie bronił tego punktu widzenia wobec Republiki litewskiej i białoruskiej, a szczegóły tego planu mogą być wypracowane w późniejszych rozmowach pomiędzy stronami zainteresowanemi z pomocą rządu rosyjskiego.
Tymczasem zbliżała się chwila bezpośredniego zetknięcia się wojsk polskich z wojskami sowieckiemi. Do czasu wybuchu rewolucji w Niemczech i zawieszenia broni na froncie zachodnim, Ukraina, Białoruś i kraje nadbałtyckie były zajęte przez okupacyjne wojska niemieckie. Gdy te wojska zaczęły ewakuować ziemie okupowane — wślad za niemi posuwały się wojska sowieckie, zajmując coraz to nowe terytorja, tak, że do r. 1918 opanowały on bez oporu większą część Litwy i Białorusi, oraz częściowo Łotwę i Estonję. Z początkiem lutego 1919 r. przyszło — wskutek interwencji wojsk sprzymierzonych — do porozumienia z Niemcami w tym duchu, że Niemcy zobowiązali się nie wpuszczać wojsk sowieckich na opuszczane przez siebie terytorja, aż do chwili, kiedy na miejscu oddziałów niemieckich staną wojska polskie. Na tej podstawie, w czasie między