A jeżeliby odstępowanie Rosji mogło być rzeczywiście uważane z jakichkolwiek powodów, jako zapewnienie wolności narodowi ruskiemu, to jakże nazwać w takim razie przyłączenie jakiejkolwiek części Rusi do Polski? Widzimy tedy, że nie tylko memoriały p. Dmowskiego, ale także i jego mowy służyć mogły wrogom Polski za podstawę do niekorzystnych dla niej wniosków i szkodliwych na jej rzecz komentarzy.
Dla zdania sobie dokładnej sprawy z rzeczywistego położenia kwestji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu, trzeba sobie przypomnieć ogólną sytuację polityczną Europy w chwili zbierania się tej konferencji. Ta sytuacja była następująca. Niemcy skapitulowały, Austrja przestała istnieć jako mocarstwo, a Rosja była w rękach bolszewików, zaś wszystkie zakusy carskich jenerałów: (Judenicz, Kołczak, Denikin) przywrócenia jej dawnego porządku rzeczy spełzły na niczem, okazawszy się bezsilne. Bolszewja była na dobre w Rosji zagnieżdżona i wiodła ją do ostatecznej zguby, grożąc przytem całemu światu swym zalewem. Wszystkie trzy potęgi zaborcze były więc w runie. Trudno wymarzyć korzystniejszego dla sprawy polskiej położenia.
Widzieliśmy, że w 1917 r. Francja i Anglja dla ratowania sytuacji wobec Niemiec i z niedowierzania do swej niepewnej sojuszniczki Rosji, nie wahały się oddawać Austrji całej Polski z 17872 r. wraz z całym Śląskiem. Nie było więc przyczyny, ażeby w 1919 r. wobec tych samych powodów i przy wyżej wymienionem położeniu, Francja i Anglja miały się sprzeciwiać odbudowaniu całej Polski w tych samych granicach, a więc z Gdańskiem i z dodaniem jej jeśli nie całego Śląska, to przynajmniej Śląska Górnego, który był kuźnią wojenną w rękach Prus. A było to tembardziej prawdopodobnem, że Francji i Anglji potrzebną była Polska jak
