Strona:Jean Tarnowski - Nasze przedstawicielstwo polityczne w Paryżu i w Petersburgu 1905-1919.pdf/81

w artykule 3-cim tego traktatu zajmującym się tą samą sprawą i w jego ostatnim alineacie widzimy wyrażenie „będą mogły” zastąpione przez „będą musiały”, ale to wyrażenie jest bez znaczenia, bo traci swą moc wobec następującego zaraz po niem zastrzeżenia, jak oto: „o ile traktat pokoju z Niemcami nie zawiera postanowień temu przeciwnych”. Tem zastrzeżeniem, wobec rzeczonego alineatu w traktacie wersalskim, jesteśmy vis à vis Niemców na polskiem terytorium osiadłych i którzy optowali za Niemcami całkowicie rozbrojeni, jeżeli chodzi o ich pozbycie się. Wydalać ich nie możemy, możemy ich tylko gwałtem zatrzymać, jeśli w dwanaście miesięcy po glosowaniu za Niemcami sami się nie wynieśli; w czem jednak przeszkadzać im w ciągu tych dwunastu miesięcy także nie możemy.
  W artykułach 36, 37, 85, 106, 113 traktatu wersalskiego odnoszących się do terytorji przechodzących pod zwierzchnictwo wyżej wymienionych państw, znajdujemy w tej samej kwestji wyrażenie „będą mogły” zastąpione przez wyrażenie „będą musiały” (devront, must). A więc w każdem z tych państw, osoby, które optowały za Niemcami muszą opuścić terytorium tego państwa, w terminie 12-stu miesięcy, po którego upływie, jeśli same się nie wyniosą, mogą być siłą wydalone, i decyzja w tym względzie nie zależy od tych osób, ale od poszczególnych rządów każdego z tych państw.
  Nasuwa się pytanie, skąd pochodzić może taka różnica w traktowaniu Polski i innych państw w tej samej a tak ważnej sprawie. Pochodzi ona stąd, że w owym alineacie, artykułu 91 traktatu wersalskiego, wyrażenie „będą mogły” zamiast „będą musiały” zostało wprowadzone na własne żądanie naszego przedstawicielstwa, a wprowadzonem zostało dlatego, że nie mogło być inaczej, wobec wysunięcia naprzód idei etnograficznej przez naszych przedstawicieli i to w sposób dla Polski najniekorzystniejszy, jak to już kilkakrotnie wspominałem.