Strona:Jean Tarnowski - Nasze przedstawicielstwo polityczne w Paryżu i w Petersburgu 1905-1919.pdf/91

Ta strona została przepisana.

wyższym artykule. Aczkolwiek na kongresie berlińskim narzucono prawo o mniejszościach państwom nowopowstałym, jak Serbji, Rumunji, Czarnogórzu, to państwom, które uzyskały powiększone terytorialne, jak Rosja i Austrja, tych praw nie narzucono. Rosja powiększyła się o Besarabię, a Austria o Bośnię i Hercegowinę. Wprawdzie Austrja dostawała te prowincje nie na własność, ale tembardziej prawa mniejszości winny być tam zabezpieczone, a jednak niemi nie były. I mamy w tem właśnie, na Kongresie berlińskim, jaskrawy precedens, ale nie na poparcie argumentów rzeczonego artykułu.
Art. II. Tekst. „Główne państwa sprzymierzone i stowarzyszone uważają, że chybiłyby odpowiedzialności, jak na nich spoczywa, gdyby przy tej okazji oddalały się od tego, co stało się dla nich tradycją ustaloną. Przy tej sposobności trzeba mi przypomnieć pańskiej uwadze fakt, że dzięki to usiłowaniom i ofiarom państw, w których imieniu do Pana się zwracam, suwerenność polska jest w tracie zostania przywróconą na terytoriach, o których mowa i że mieszkańcy tych terytoryj powracają na łono narodu polskiego. Od pomocy, jaką środki tych państw dostarczą Lidze narodów, będzie w znacznym stopniu zależało posiadanie przez Polskę tych terytoryj w zupełnem bezpieczeństwie. Stąd wynika więc dla tych państwa obowiązek, od którego nie mogłoby się usunąć, zabezpieczenia w formie najtrwalszej i najsolenniejszej gwarancji niektórych praw zasadniczych, dających mieszkańcom potrzebną opiekę, bez względu na zmiany, jakie mogłyby zajść w ustroju wewnętrznym państwa polskiego.”
Tradycja, na którą ten artykuł się powołuje, nie mógł być tradycją „ustaloną” dla wszystkich głównych państw sprzymierzonych i stowarzyszonych. Stany Zjednoczone i Japonja nie brały udziału w Kongresie berlińskim, ani w żadnem podobnem zebraniu wcześniejszem od tego Kon-