Strona:Kanalizacya miasta Warszawy jako narzędzie judaizmu i szarlataneryi.djvu/14

się stopniowo wraz z bogactwem narodowem i liczbą rolników, jednocześnie ze wzrostem Warszawy.
 I czyż to nie potężna dźwignia dobrobytu, jeżeli byłaby jak należy ocenioną przez wszystkie miasta polskie i umiejętnie zużytkowaną w rolnictwie ojczystem.
 Wywózka nieczystości miejskich na pola wiejskie, oprócz korzyści ekonomicznych, ma jeszcze pierwszeństwo ze względów sanitarnych przed wszystkimi innymi sposobami asenizacyi. Dowiedziono, że ziemia orna posiada przyrodzoną własność absorbowania wszelkich miazmatów organicznych i nie przepuszcza do podglebia żadnych nieczystości, bez względu na ich ilość i jakość, przerabiając nieustannie cuchnące fekalia na sole płodotwórcze, niezbędne do pomyślnego rozwoju roślin kulturalnych.
 Przy tem zaobserwowano, że ekskrementy ludzkie, użyte jako nawóz w stanie płynnym i świeżym w nadmiernej ilości, wypalają zasiewy, szczególnie, jeżeli też fekalia nie są zmieszane z dostateczną ilością ziemi ornej. Stąd to rolnicy podmiejscy, jako rozporządzający dostateczną ilością świeżych nawozów kloacznych, ażeby unicestwić ich szkodliwe działanie na wegetacyę roślinną, uskuteczniają bardzo głęboką orkę, połączoną nawet z wydobyciem na wierzch niezwietrzonej warstwy podglebia, przedewszystkiem dla dokładnego pomieszania fekalii z ziemią, następnie dla przyspieszenia rozkładu martwych pierwiastków gruntu i mineralizacyi samych ekskrementów. Zwykle nawozy kloaczne używane są jako materyał do robienia kompostów lub wzmocnienia obornika a tanie fosforany i azotany, stanowiące czynnik najdroższy w nawozach chemicznych.
 Doświadczenia naturalistów wyjaśniły jeszcze ten ważny fakt, że zarazki chorobotwórcze natychmiast giną, wrzucone w świeże ekskrementy ludzkie, jako posiadające własności gryzące, przez zawartość wielkiej ilości amo-