Strona:Klejnoty poezji staropolskiej (red. Baumfeld).djvu/44

Ta strona została skorygowana.

poetycka, wyzwolona w drugiej połowie 16 w. z pierwotności ludowej, wpada teraz w pierwotność i potoczność mowy gminu szlacheckiego. Wszystko to jednak nie ujmuje — bujności. Przybywają nowe formy poezji. Poezja wieku 17-go objawia wyraźną tendencję do stworzenia epopeji i jego rymowane kroniki często podnoszą się do wyżyn rycerskiego eposu. Epoka odbija się żywo w dziełach współczesnych; przyczynia się ta żywość do bujności i oryginalności poezji 17-go wieku. Polskie czasy „ognia i miecza“ i wojennego „potopu“ pozostawiły w poezji i współczesnej niezatarte ślady. Na plan pierwszy wysuwa, się, mająca miejsca wspaniałe, „Wojna Chocimska“ Wacława Potockiego. Poza tem rozwijają się w dalszym ciągu dawne formy: sielanka (bracia Bartłomiej i Szymon Zimorowicze, Jan Gawiński), pieśń i fraszka (Potocki, Twardowski, Kochowski, Naborowski, A. Morsztyn), satyra (K. Opaliński), obok eposu rycerskiego nową formą jest powieść fantastyczna (Morsztyn, Twardowski, Potocki) i patryjotyczno-religijna proza poetycka Psalmodji polskiej (Kochowskiego). Poetów w wieku 17-ym mnóstwo, a choć stosunkowo niewielu powołanych, przecież wielu z nich daje rzeczy interesujące i niepowszednie w swojej twórczości, nieraz przerażającej ilością dzieł i ich gadatliwością a jeszcze bardziej — czczością. Wpływy literackie obce, i to nowe a w niejednem bardzo szacowne, rysują się coraz wyraźniej. Literatura Polski, stworzonej jakby na pośredniczkę różnych kultur europejskich, pozostaje zawsze pod silnym i to z niejednej strony wpływem. W 17 wieku dawne klasyczne już słabną, w każdym razie wyrodnieją, zato rosną (widoczne już w okresie poprzednim) inne: włoskie, francuskie, nawet hiszpańskie, wogóle — romańskie (wiele znaczące i wartościowe przekłady: A. Morsztyna Cyd, S. Morsztyna Andromacha, Piotra Kochanowskiego Jeruzalem