Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/237

 Poprze-, czasowniki niedokonane, złożone z temi przyimkami, przybierają znaczenie dokonanych i oznaczają czynność, stosowaną względem jednego przedmiotu a. osoby wielokrotnie a. względem wielu przedmiotów albo osób kolejno; nie podając więc ich poniżej, odsyłamy do odpowiednich czasowników, niezłożonych z temi przyimkami, np. poprzebaczać, poprzecinać, poprzebierać, poprzesuwać, poprzenosić.

 Poprzecze, szerz, szerokość.

 Poprzeczka, rzecz położona, przeciągnięta wpoprzek drugiej, rzecz, krzyżująca ś. z nią; droga, idąca wpoprzek drugiej drogi a. wpoprzek pola.

 Poprzecznica, droga a. ulica boczna, poprzeczna, idąca wpoprzek, przecinająca główną pod kątem prostym; belka poprzeczna, przybita między dwoma balami pionowemi; część średnia kiszki grubej czyli okrążnicy.

 Poprzecznik, linja poprzeczna, belka poprzeczna, poprzecznica; p. okienny = poziome ramię krzyża okiennego.

 Poprzeczny, idący wpoprzek, t. j. w kierunku przeciwnym długości, przecinający długość pod kątem prostym.

 Poprzeć — p. nied. Popierać.

 Poprzedni, ten, który jest przed innym, który drugiego poprzedza, przed kim a. przed czym idący, idący przodem, poprzedzający, uprzedni.

 Poprzedniczka, forma ż. od Poprzednik.

 Poprzedniczy, przym. od Poprzednik; poprzedni, uprzedni.

 Poprzednik, poprzedzający kogo, przed kim a. przed czym idący; poprzedzający co do czasu; zwiastun, herold, prekursor; w gram., pierwszy z dwuch członków okresu; w mat., pierwszy z dwuch wyrazów stosunku, proporcji.

 Poprzednioroczny, dotyczący roku zeszłego, zaszły w roku ubiegłym, zeszłoroczny.

 Poprzedzać, dok. Poprzedzić; iść przed kim albo przed czym, iść przodem; wyprzedzać co do czasu i kroku, pojawiać ś. wpierw, niż kto inny a. co innego; być zwiastunem, heroldem, prekursorem; zapowiadać, zwiastować; mówić o czym przed czymś innym.

 Poprzek — p. Napoprzek, W poprzek.

 Poprzestawać, dok. Poprzestać czego; zaniechać czego, przestawać coś robić, opuszczać, odstępować od czego, porzucać co, wyrzekać ś. czego; p. na czym = nie chcieć, nie żądać czegoś więcej, kontentować ś. czym, przestawać na czym, nie pragnąć więcej, zadowalać ś. czym, rezygnować.

 Poprzez, przyim. — p. Przez.

 Poprzód, wprzód, naprzód.

 Poprztykać się, pokłócić ś., poi sprzeczać ś., poróżnić ś.

 Poprzy-, czasowniki niedokonane, złożone z temi przyimkami, przybierają znaczenie dokonanych i oznaczają czynność, stosowaną i wielokrotnie względem jednego przedmiotu albo osoby, lub też względem wielu przedmiotów a. osób kolejno, np. czasowniki niedokonane: przynosić, przycinać, przybierać, przysuwać, z przy i inkiem po stają ś. dokonanemi: poprzybierać, poprzynosić i t. d, nie wymieniamy ich zatem szczegółowo, odsyłając do tychże czasowników niedokonanych, wyszczególnionych w alfabecie.

 Poprzysiąc — p. nied. Poprzysięgać.

 Poprzysięgać, dok. Poprzysiąc; zobowiązywać ś. przysięgą, brać na siebie uroczyste zobowiązanie, przyrzekać, postanawiać co pod