Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/416

 Przęsło, część parkanu, płotu, mostu między jednym słupem a. filarem a drugim; wiązanie; słup wkopany w ziemię dla przęseł płotu; rząd gałęzi na równej wysokości w niektórych drzewach, np. w świerku; piętro, pokład.

 Przęstka, roślina z rodziny węgłoszowatych, sosnóweczka.

 Przęstkowate, rodzina roślin dwuliściennych.

 Przęślica, deska u kądzieli w kołowrotku.

 Przęślik, len, obwinięty naokoło przęślicy.

 Przodek, część przednia czego, frontowa, front, fronton, przód; przodowanie innym, wyróżnianie ś. z pośród innych, przewaga, pierwszeństwo, prym, przewodnictwo, pierwsze miejsce: p. trzymać = ubiegać innych, wyróżniać ś., przodować; dać p. komu = dać mu ś. ubiec, oddać pierwszeństwo; p. wozu = przednia część wozu, przednie półwozie; p. armaty = przednie półwozie jej ze skrzynką na proch i kule; osoba starsza w rodzie, od której inne pochodzą, jako jej potomkowie, protoplasta, głowa rodu, antenat.

 Przodkować, przodem iść, poprzedzać, być poprzednikiem; przewodniczyć, być naczelnikiem, stać na czele, przewodzić nad kim, rej wodzić; przewyższać, przenosić kogo, celować w czym, prym trzymać nad kim, być pierwszym w jakim zawodzie.

 Przodkowanie, przodowanie, zajmowanie pierwszego miejsca, przewodniczenie.

 Przodkowy, odnoszący ś. do przodka, z przodku umieszczony; główny, celny.

 Przodogłowie, przód głowy.

 Przodomózgowie, część przednia mózgowia.

 Przodować — p. Przodkować.

 Przodownica, żniwiarka, wyprzedzająca inne w robocie — p. Przodowniczka.

 Przodownictwo, przodowanie, przewodnictwo, przywództwo.

 Przodownik, ten, który przodkuje innym, poprzednik; człowiek, który wyprzedza innych w jakiej pracy; żniwiarz, kosiarz, idący na przodzie; p. w tańcu = wodzirej.

 Przodowy, przedni, frontowy.

 Przód, przednia część czego, strona przednia, frontowa, przodek, front, fronton; p-em, przysł., na przodzie, frontem; stać p-em do kogo = być do niego obróconym twarzą; z p-du = od strony twarzy, od frontu, na czele przed innymi.

 Przódkara, Przodkar, wóz dwukołowy, na którym mieści ś. tylna część działa.

 Prztyk, wykrz., naśladujący prztyknięcie, pstryk!

 Prztyk, uderzenie końcem rozprężającego ś. nagle palca, który przedtym założony był o inny, szczotek; dać p-a w nos = zadrwić z kogo; dostać p-a w nos = narazić ś. na kpiny, być wydrwionym, wyśmianym.

 Prztykać, dok. Prztyknąć; uderzać końcem rozprężającego ś. nagle palca, dać prztyka; o broni palnej: nie wystrzelać, palić na panewce, ale nie zapalać naboju w rurze, wydając przytym charakterystyczny szczęk; przen., p., na kogo = fukać na niego, łajać; go, odgrażać ś. mu.

 Prztyknąć — p. nied. Prztykać.

 Przy, przyim., z przyp. 7-ym oznacza: 1) położenie tuż obok, w blizkości kogo a. czego, niedaleko; p. domu, p. rzece, p. kościele, siedzieć p. kim, stać p. robocie, siedzieć p. stole, służyć p. dworze, p. królu; 2) trzymanie ś. czyjej strony, pozostawanie przy kim a. przy czym: opowiadać ś. p. królu, stać p. prawdzie, stać, obsta-