Strona:O Żydach i kwestyi żydowskiej.pdf/18

nieczystość sumienia w przemyśle i handlu, nie jest monopolem przemysłowców i handlarzy żydowskich. Że natura monopolem tym żydów nie obdarzyła, świadczą o tem stosunki i, że się tak wyrazić można, przyzwyczajenia rządzące sferami przemysłowemi w krajach innych. Z większą daleko łatwością pisarz polski dowiedzieć się może dokładnie i szczegółowo o wszystkiem, co dzieje się w krajach innych, niż o tem, co tyczy się kraju jego. Przyczyny tego różne, lecz jedną z nich jest najpewniéj ta, że u nas, ktokolwiek ku ciemnym stronom społeczeństwa wskazujący palec skierować śmie, podlega zarzutowi plamienia własnego gniazda. W Anglii, w kraju słynnym z dumy narodowéj, dość zresztą usprawiedliwionéj, ten, kto tak czyni, nie uchodzi snać za złego ptaka, skoro Herbert Spencer po napisaniu studyum o klasach handlujących angielskich, nic z powagi swéj i dobréj sławy nie utracił. Nikt nigdy nie słyszał, aby poczytywano go za złego anglika; jednak pędzel, którym malował on tę grupę rodaków swych, umoczonym był nie w miodzie pochlebstwa, lecz w zdrowym a gorzkim piołunie prawdy. Dla nas, obraz ten bardzo nauczającym być może. Szkoda wielka, że imię myśliciela angielskiego, dla znacznéj części czytającéj publiczności naszéj, jednoznacznem jest z imieniem Belzebuba. Szkoda, że inna jeszcze część téj publiczności, imię to wziąść może za nazwę przedpotopowego zwierzęcia. Gdyby nie święty lęk przed nauką i przedstawicielami jéj z jednéj strony, a z drugiéj, gdyby nie gruba niewiedza, w któréj święty ów lęk nas utrzymuje, ogół nasz znałby studyum Spencera i posiadłby już te wnioski, które mnie z przeczytania go w korzyści przypadły.
 Na obszerne streszczenie pracy téj miejsca tu nie mam. Wystarczą twierdzenia, fakty i cyfry główne. „Błę-