Strona:O Żydach i kwestyi żydowskiej.pdf/47

Ta strona została uwierzytelniona.

rzeczy: trafniejszego i podnioślejszego niż dotąd zrozumienia istoty cywilizacyi i stalszego przyjmowania jéj w formach takich, w jakich wyrobiły ją: historya, piśmiennictwo, mowa i obyczaje, rodzinnego ich kraju. Dwu tych rzeczy niedostaje średniéj, wpółoświeconéj warstwie ludności żydowskiéj i dla tego głównie, może wyłącznie, nie zajmuje ona w szacunku i sympatyi publicznéj tego miejsca, jakie zajmowaćby już mogła, gdyby dwa zboczenia te poprawiła, czy dwie te próżnie zapełniła.
Niedawno, w noworoczniku dla średnich klas żydowskich przeznaczonym, usiłowałam zwrócić uwagę ich w tę samą stronę. Pisałam tam i powtarzam teraz, że znaczna przeważna zapewne część ich spostrzega cywilizacyę z powierzchownéj tylko, materyalnéj jéj strony, — pojmuje ją jako narzędzie, ułatwiające zdobycie osobistych celów: zadowolenia próżności, nasycenia pożądań, podniesienia się na szczeblach hierarchii społecznéj, słowem, osiągnięcie jak najwyższéj sumy jakiegokolwiek rodzaju korzyści i uciech. Niechaj mi wolno będzie, jako illustracyę dla twierdzenia tego, przytoczyć tu jedno z osobistych spostrzeżeń. Znałam zblizka żydówkę pewną, do klasy średniego kupiectwa należącą, kobiétę uczciwą, matkę rodziny dobrą i czynną. Cywilizacya była ideałem jéj, ku któremu dążyła sama i skierowywała swe dzieci. Pod jaką postacią przedstawiała się jéj ona? Przedewszystkiem, pod postacią bardzo pięknéj fontanny, widzianéj raz w czasie chwilowego pobytu w wielkiem mieście; następnie w postaci pań i panów, pięknie ubranych i mających delikatną manierę; następnie jeszcze, w postaci grania na fortepianie; nakoniec w postaci mówienia po niemiecku. Stosując się do tego ideału swego, usiłowała ona w stosunkach domowych i towarzyskich zastępować żydowski żargon językiem niemiec-