Strona:O Żydach i kwestyi żydowskiej.pdf/77

Ta strona została uwierzytelniona.

przynajmniéj kłosy na niwach ich rozsiane. Co się tyczy jednak specyalnéj historyi żydów polskich, jako téż dokładnéj statystyki obecnego ich bytu, rzeczy te ogromnéj dla kwestyi żydowskiéj doniosłości, sami już wypracować musiemy. Czy niedostaje nam ku temu sił i talentów odpowiednich? bynajmniéj. Nie dostaje nam tylko — odpowiednich przekonań. Jakiemi drogami przybyć nam mogą przekonania, udzielające siłom i talentom bodźca i umiejętności do pełnienia zadań wielkich i trudnych? Powiem późniéj.
Teraz zwracam się ku innemu węzłowi kwestyi żydowskiéj, rozwiązanie którego zostaje do wysokiego stopnia w mocy naszéj. Trzeba, abyśmy liczniéj i energiczniéj niż dotąd stanęli obok żydów na polu przemysłu i handlu. Sprowadziłoby to następstwa rozmaite a dobroczynne. Naprzód silna konkurencya przez chrześcian im wytwarzana, zmusiłaby żydów do poszukiwania innych dróg pracy, pośród których łatwiéj gubiliby oni stare nałogi swe i przywary a nabywali zalet i zdolności, których nie wyrobiło w nich wiekowe oddawanie się zajęciom jednostronnym. Następnie, obracanie znaczną częścią bogactwa krajowego przez chrześcian dokonywane, przytłumiłoby znacznie płomień niechęci do żydów, powstałéj z wyobrażenia, że oni to tylko rozporządzają się tem bogactwem. Następnie jeszcze, częstsze niż dotąd spotykanie się na jednéj drodze dwu odłamów społeczeństwa, zadzierzgiwałoby pomiędzy niemi liczniéjsze niż dotąd węzły znajomości, solidarności, wspólnych potrzeb i dążeń. Nakoniec pracowanie i ciągłe spotykanie się na jednéj drodze, sprowadzićby mogło wzajemne oddziaływanie na siebie dwu stron, czyli ścieranie wybujałości i zapełnienie braków, tu i tam, w różnych kierunkach istniejących.