Strona:PL Arystoteles - Poetyka.pdf/20

są ludźmi pewne jakieś piętno mającymi, a wedle czynności są szczęśliwymi albo odwrotnie. Działają zatém osoby w tragedyi, nie aby charaktery wynaśladować, ale biorą sobie charaktery jedynie ku pomocy, ażeby czynności uwydatnić, tak, że zdarzenia i układ ich celem są tragedyi, a cel, to rzecz najgłówniéjsza we wszystkiém. Nadto bez czynności nie ma tragedyi, a bez charakterów być może. Wszakże tragedye największéj części poetów nowszych pozbawione są charakterów i w ogólności poetów takich jest wielu, jakto i między malarzami Zeuksis w takimże pozostaje stosunku do Polygnota, gdyż Polygnot jest dobrym malarzem charakterów, a Zeuksisa malowanie charakterystyki nie objawia żadnéj. Nadto, jeżeli ktoś w porządku zestawi przemówienia charakterystyczne dla osób występujących, i tak pod względem dykcyi jak pod względem sposobu rozwijania myśli dobrze ułożone, nie osiągnie tego, co było tragedyi zadaniem: owszem, daleko lepiéj wywiąże się z niego tragedya, w któréj będzie tych rzeczy mniéj, a znajdzie się pomysł z układem zdarzeń. A nadto — czém najwięcéj tragedya wzrusza, to są części pomysłu, mianowicie sceny przełomu i poznania się. Tego zaś dowodem jeszcze, że i poeci początkujący łatwiéj zdołają okazać biegłość w dykcyi i charakterystyce, niż w układzie zdarzeń, jak to było także u wszystkich prawie poetów dawniejszych. Rdzeniem więc i jakby duszą tragedyi jest pomysł, a charaktery zajmują miejsce drugie. Wszakże coś podobnego jest (1450 b) i w malarstwie: gdyby bowiem nałożył ktoś najpiękniejszych barw bez rysunku, nie sprawi przyjemności w równym stopniu, jak kiedy poprzednio liniami nakreśli obraz — a tragedya naśladowaniem jest czynności i przez naśladowanie czynności przedewszystkiém naśladuje działających. Trzecie zaś miejsce zajmuje sposób rozwijania myśli. Polega on na zdolności wypowiadania zdań wypływających z istoty rzeczy i z rzeczą samą zgodnych — a jest to w wymowie zadaniem polityki i retoryki. To téż poeci starożytni wprowadzali postacie przemawiające politycznie, a dzisiejsi wprowadzają osoby posługujące się retoryką. A charakter jest czémś objawiającém zamiar, co ktoś albo przedsiębierze, albo czego unika w położeniu, z którego wyjście nie jest widoczne. I dlatego nie okazuje się charakter w słowach, jeżeli z nich nie widać wcale, co mówiący przedsiębierze, albo czego unika. Sposób rozwijania myśli zaś — to sposób, w jaki wykazuje się, jak