coś jest albo nie jest, lub w jaki objawia się w ogólności zdanie swoje. A czwarte miejsce zajmuje dykcya; rozumiém zaś przez dykcyą, jak poprzednio powiedziano, wyrażenie się w słowach, którego istota tak w wiérszu jak w mowie potocznéj jest ta sama. A z pozostałych części piąta tj. kompozycya muzykalna jest między ozdobami najważniejszą, wystawa zaś sceniczna stanowi wprawdzie środek wzruszający duszę, ale ze sztuką i z istotą kunsztu poetycznego pozostaje w związku najdalszym: gdyż tragedya z istoty swéj obejdzie się bez współzawodnictwa o nagrodę i bez aktorów, a nadto w wykonaniu wystawy scenicznéj większe ma znaczenie biegłość zarządcy teatru, niż sztuka poetów.
A roztrząsnąwszy to chcemy mówić teraz, jaki powinien być układ zdarzeń, gdyż to jest piérwsze i najważniejsze tragedyi zadanie. Jest zaś dla nas rzeczą niezawodną, że tragedya jest naśladowaniem czynności skończonéj i całéj, rozciągłość pewną mającéj — bo jest także całość rozciągłości żadnéj oznaczonéj nie posiadająca. A całością jest wszystko, co ma początek i środek i koniec. Początkiem zaś jest to, co niekoniecznie po czémś inném samo następuje, ale po którém drugiego coś z natury rzeczy znajduje się albo powstaje; końcem przeciwnie jest to, co po czémś inném z natury rzeczy samo znajduje się, bądźto koniecznie bądź zwykle, a po niém już niczego innego nie ma: środkiem znowu jest to, co i samo po czémś inném jest i po niém jeszcze coś drugiego. Pomysły zatém dobrze ułożone nie powinny ani skądkolwiekbądź zaczynać się, ani na czémkolwiekbądź kończyć, ale do określeń powyżéj podanych stósować się powinny. A nadto ponieważ obraz piękny i wszelka rzecz, która złożona jest z pewnych części, nietylko uporządkowane mieć je powinna, ale i wielkość musi mieć nie dowolną — piękność bowiem na wielkości i porządku zależy, i dlatego ani obraz zbyt mały nie może być piękny, bo pogląd w niedostrzeżonym prawie czasie powstający miesza się, ani zbyt wielki, bo nie powstaje (1451 a.) przytém pogląd, ale dla patrzących znika jedność i całość z poglądu, np. gdyby obraz wynosił 1000 staj — dlatego podobnie jak rze-
