Strona:PL Arystoteles - Poetyka.pdf/23

Ta strona została uwierzytelniona.

cznym albo naturalnym skutkiem zdarzenia innego, ale ułożył Odysseję na podstawie, jakbyśmy wyrazili się, jednéj czynności, a podobnie także i Iliadę. Jak zatém i w innych sztukach naśladowczych naśladowanie jedno w jedności źródło ma swoje, tak i pomysł, ponieważ naśladowaniem jest czynności, powinien utrzymać w niéj tę jedność i całość, a zdarzenia w skład jego wchodzące powinny w nim tak być spojone, żeby przez przestawienie albo odjęcie jednéj rozerwaną i zburzoną została całość: bo co przez dodanie albo usunięcie różnicy nie sprawia, nie jest żadną całości częścią.


ROZDZIAŁ IX.

A z tego, co się powiedziało, i to także jasno wypływa, że nie opowiadanie zdarzeń, jakie zaszły, zadaniem poety jest, ale zdarzeń, jakieby zajść były mogły i jakie są możliwe, czyto z prawdopodobieństwa, czy z konieczności (1451 b.). Historyk bowiem a poeta nie tém różnią się między sobą, że w wiérszach opowiadają albo nie w wiérszach, gdyż dzieło Herodota wiérszami ułożyćby można i historya pozostałaby nie mniéj historyą jakąś, czy to w wiérszach, czy bez nich — ale różnica zachodzi w tém, że jeden opowiada zdarzenia, jak zaszły, a drugi, jakby zajść były mogły. I dlategoto jest poezya więcéj filozoficzną i głębszą, niż historya, poezya bowiem ogół raczéj ujmuje, a historya szczegóły opowiada. A cechą jest ogółowości wskazywać, jak i jakiemu człowiekowi stósownie jest mówić albo czynić coś według prawdopodobieństwa albo z konieczności — i do tego właśnie zmierza poezya przez przydawanie imion — a cechą jest szczegółowości wskazywać, co np. Alcybiades zdziałał, albo czego doznał. I to téż uwidoczniło się już w komedyi; komedyopisarze bowiem ułożywszy pomysł podług prawdopodobieństwa, imiona potém odpowiednie dokładają, nie biorąc, jak iambografowie, osób pewnych znanych. W tragedyi zaś trzymają się ściśle imion historycznie przekazanych. A przyczyna ta jest, że co możliwe,

    ném jego szaleństwie, przez które uwolnić się chciał od współudziału w wyprawie Trojańskiéj.