Wikiźródła

Strona:PL Arystoteles - Poetyka.pdf/30

Ta strona została uwierzytelniona.

wystąpią ludzie względem siebie obojętni. Ale kiedy cierpienia zadane zdarzą się wśród stósunków ludzi sobie najbliższych — jeżeli np. brat zabija brata, albo syn matkę, albo matka syna, albo jeżeli zabić zamyśla lub coś podobnego czyni — to właśnie to są zdarzenia, jakich szukać należy. Tylko nie powinno się podań przekazanych zmieniać — mówię zaś np. o zabójstwie Klitemnestry przez Orestesa i Eryfili przez Alkmeona — należy tylko samemu podania wyszukiwać i pięknie je zużytkować. A powiédzmy dokładniéj, co rozumieć przez piękne zużytkowanie. Otóż czyn mógł być tak dokonany, jakto starożytni wystawiali, z wiedzą i poznaniem jasném, jak i Eurypides wystawił zabijającą dzieci swoje Medeę[1]. A mógł być także dokonany bez wiedzy, że to czyn straszny i poznanie stósunku bliższego dopiéro późniéj nastąpiło — jak Sofoklesa Edyp uczynił — a czyn ten znowu dzieje się poza dramatem, w saméj zaś tragedyi działa tak Astydamasa Alkmeon[2], albo znowu Telegonos w „Zranionym Odysseusie“[3]. A jest obok tego jeszcze trzeci wypadek, że zamierzający czynić coś okropnego przez niewiadomość, przychodzi do poznania przed dokonaniem czynu. Innego zaś wypadku nadto już nie ma: bo koniecznością jest, że albo ktoś czyni cokolwiek, albo nie czyni, i czyni albo z wiedzą albo bezwiednie[4]. Z pomiędzy zaś tych wypadków najniewłaściwszym jest zamiar uczynienia czegoś z wiedzą, a następnie zaniechanie czynu, bo wypadek taki wywołuje oburzenie, a nie nadaje się do tragedyi, cierpienia bowiem w nim nie ma. I dlatego téż nikt (1454 a.) czegoś takiego nie wprowadza, albo bardzo rzadko, np. w „An-

  1. ↑ Eurip. Medea 1225 sqq.
  2. ↑ Astydamas, siostrzeniec Eschyla, jeden z najpłodniejszych tragedyopisarzy, z którego dzieł nic się nie dochowało, wystąpił około roku 390. przed Chr. O tragedyi jego „Alkmeon“ nic nie wiémy. Alkmeon zabił matkę swoję Eryfilę.
  3. ↑ Telegonos, syn Odysseusa i bogini Circe, wyruszywszy w celu odszukania ojca wylądował w Itace i splądrował tę wyspę. W utarczce z Odysseusem i Telemachem zranił nieznanego ojca śmiertelnie strzałą, która zakończona była ością rybią. „Zraniony Odysseus“ byłato według Ateneusa tragedya Cheremona; mowa tu jednak prawdopodobnie o tragedyi Sofoklesa: Ὀδ. ὰχανϑοπλήξ“.
  4. ↑ Właśnie z zestawienia tego wynika, że jest jeszcze wypadek czwarty, ten, o którym Arystoteles zaraz w następném mówi zdaniu, uznając go za najniewłaściwszy.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Arystoteles_-_Poetyka.pdf/30&oldid=2693276”