Strona:PL Arystoteles - Poetyka.pdf/33

Ta strona została uwierzytelniona.

zdarzeń, starać się zawsze albo o konieczność, albo o prawdopodobieństwo, ażeby człowiek taki a taki tak a tak mówił albo działał bądź z konieczności, bądź według prawdopodobieństwa, i ażeby to a to po tém a po tém działo się bądź z konieczności, bądź według prawdopodobieństwa. Oczywistą więc rzeczą, że i rozwiązanie pomysłu z samegoż pomysłu (1454 b.) wypływać powinno, a nie jak w „Medei“ przez środek mechaniczny[1], i jak w Iliadzie rzecz się ma ze sprawą odpłynięcia[2]; mechanicznego jednakże środka takiego używać można w zdarzeniach zaszłych poza obrębem dramatu, bądź w tém, co poprzednio stało się, a czego wiedzieć nie można, albo co stanie się późniéj, a co wymaga zapowiedzenia i rozgłoszenia. Przypisujemy to bowiem bogom, że wszystko widzą. A nie powinno być w zdarzeniach nic trudnego do pojęcia, chyba w wypadkach poza obrębem tragedyi np. w Sofoklesa „Edypie“[3]. Ponieważ zaś tragedya naśladowaniem jest charakterów lepszych, powinniśmy pójść za przykładem malarzów dobrych: wszakże i oni naśladując postać właściwą przez oddawanie podobieństwa, piękniejsze odtwarzają postacie. A tak i poeta naśladujący osoby gniewliwe i lekkomyślne i z innymi tym podobnymi w charakterze wadami, powinien je mimo to szlachetnymi uczynić. Przykład taki zawziętości daje Agaton[4] i Homer w Achillesie.
Na te względy zatém uważać potrzeba a prócz tego na warunki wystawy scenicznéj, które obok względów wypływających koniecznie z natury rzeczy, związane są z kunsztem poetycznym. Można bowiem i w nich błądzić częstokroć — a była o nich mowa obszernie w rozprawach wydanych[5].


  1. Eurip. Medea 1310 sq.
  2. Hom. Il. II. 155 sqq.
  3. Soph. Oed. Rex. 103 sqq.
  4. Mowa tu o znanéj nam tylko z urywków tragedyi Agatona „Telephos“.
  5. Mowa o dziele „O poetach“. Cały zresztą rozdział ten powinien być pomieszczony dopiéro po rozdziale 16, jak się z rozkładu rzeczy okazuje. W rozdz. 16. mowa jest o poznaniu, a zatém o jednéj z trzech części pomysłu, a dopiéro po ukończeniu rzeczy o pomyśle przychodzi koléj na rozbiór charakterów. Nadto spodziewalibyśmy się po ukończeniu rozbioru pathos i poznania jeszcze rozprawy o przełomie, któréj w dzisiejszym tekscie już nie ma.