Strona:PL August Czarnowski - Zielnik lekarski (wyd. 3).pdf/193

94. ROSMARINUS OFFICINALIS L.

Rozmaryn lekarski.

(Labiatae — Wargowe).

 K. — Krzewinka. Dosięga w ojczyźnie swej, Europie południowej, 2 m wysokości, u nas, uprawny w ogrodach i doniczkach, około 1½. Korzeń zdrewniały o licznych korzonkach. Łodygi rozgałęzione, pokryte pękającą skórką. Gałęzie brunatno-zielone, w młodości pokryte szarym kutnerem. Ma długie, skórkowate liście, lancetowate, tępe, całobrzegie, gruczołowate, z wierzchu ciemnozielone, pod spodem biało-omszone. Krótkoszypułkowe kwiaty wyrastają w gronach w kątach liści; korona dwuwargowa, błękitnawa lub biała o dolnej wardze ciemno-poplamionej. Smak kamforowo-cierpki, gorzko-korzenny; zapach przenikliwy, przypominający kamforę.
 UPRAWA. Lubi ziemię pulchną i silnie podmierzwioną, miernie wilgotną, położenie słoneczne, potrzebuje dużo ciepła. Rozmnaża się z nasion. Siać w marcu w inspekcie i w maju przesadzić w grunt. Na zimę plantację przykryć liśćmi.
 KWITNIE od marca do maja.
 ZBIERA SIĘ kwiaty podczas kwitnienia, liście również później; suszy się w cieniu i w miejscu przewiewnym.
 SKŁADNIKI: Olejek lotny (rozmarynowy), gorzknik, kwas garbnikowy, żywica.
 DZIAŁA napotnie, moczopędnie, rozwalniająco, pobudza i wzmacnia nerwy; olejek rozmarynowy działa odkażająco.
 UŻYTEK z kwiatów i ziela (liści). Wydobywany z liści olejek rozmarynowy (Oleum Rosmarini) zażywa się po 3—5 kropel w wodzie ocukrzonej na dolegliwości żołądkowe i wzdęcia; zewnętrznie stosuje się do nacierania przy bolesnych kurczach, porażeniach, osłabieniu nerwów i ścięgien; używa się też do maści na parchy. Olejek rozmarynowy stosuje się wreszcie jako wonna doprawa do kąpieli.
 Spirytus rozmarynowy można sporządzić samemu.