Strona:PL August Czarnowski - Zielnik lekarski (wyd. 3).pdf/205

niej popielata, pokryta brodawkami. Gałęzie mają wewnątrz biały, lekki rdzeń. Szypułkowe naprzemianległe liście nieparzysto-pierzaste, z 3 do 7 jajowatymi, piłkowanymi, spiczastymi listkami, z wierzchu ciemno- pod spodem jasnozielone. Żółtawo-białe kwiaty zebrane w gęstych pozornych baldaszkogronach. Owoc, mięsista, czarna jagoda o czerwonym soku. Nasiona — pestki, jajowate, płaskie, zielonawo-brunatne. Zapach świeżych kwiatów mocno korzenny, zielonej kory i liści bardzo nieprzyjemny; smak kwiatów i liści gorzkawy, owoców słodki, śluzowaty.
 ROŚNIE dziko w południowej Europie i północnej Azji; u nas w zaroślach, na skraju lasu, przy drogach, w ogrodach.
 UPRAWA: Hodowany udaje się w cienistym i słonecznym położeniu; używa się do obsadzania płotów, nasypów, brzegów rzek, grobel. Glebę lubi średnio wilgotną; na ziemi piaszczysto-próchniczej najsilniej rośnie i owocuje. Mnoży się ze świeżych nasion lub z podziału krzaków. Nawozić wapnem.
 KWITNIE w czerwcu i lipcu. Owoce dojrzewają w sierpniu i wrześniu.
 ZBIERA SIĘ kwiaty rozwinięte, w czasie pogody; po oczyszczeniu z szypułek suszy się w cieniu, cienkimi warstwami, często przewracając, w miejscu przewiewnym. Przechowywać w suchym miejscu. Owoce zbierać jesienią zupełnie dojrzałe i suszyć w piecu chlebowym lub w suszarni. Korzenie i korę z 2—3-letnich odrostków zbiera się jesienią.
 SKŁADNIKI: Olejek lotny (bzowy), garbnik, żywica, siarka, białko, cukier, śluz, kwas walerianowy, jabłczan potasowy i szczawian wapniowy; w korze alkaloid — sambucyna.
 DZIAŁANIE: moczopędne, i napotne, lekko ściągające i rozwalniające, czyści krew, uśmierza gorączkę i kurcze. Korzenie i kora działają moczopędnie; pobudzają do wymiotów.
 UŻYTEK. Herbatę z kwiatów zaleca się na kurację wiosenną. Bierze się 4 do 5 gr na 2 filiżanki; pić jedną rano na czczo, drugą przed położeniem się na spoczynek, z dodatkiem soku cytrynowego. Doskonale działa na chrypkę i kaszel, nieżyty (katary), gościec (reumatyzm).
 Sok z korzenia i kory zaleca się, jako skuteczny środek na