Strona:PL August Czarnowski - Zielnik lekarski (wyd. 3).pdf/73

czona koszyczkiem kwiatowym. Kwiaty początkowo żółtawe, później czerwonawe. Kielich (wspólna okrywa) wielki, złożony z licznych łusek; z tych zewnętrzne są cierniste, wcinane, wewnętrzne zaś spiczaste, suche, przy nasadzie brudno-czerwonawe, od spodu białe. Liście ułożone w różyczkę, rozesłane po ziemi, duże, zatokowo-wrębne, nierówno ząbkowane, pierzasto wycinane, kolczasto zakończone. Ziarna podłużne, okryte rdzawym włosem i uwieńczone puchem. Smak ostro-korzenny; zapach mocno aromatyczny, nieprzyjemny.
 ROŚNIE dziko na suchych wapnistych wygonach górskich, łąkach i w zaroślach, na Kujawach, w Krakowskim i Sandomierskim.
 UPRAWIA SIĘ na ubogich pastwiskach, zboczach nasypów, w ogrodzie, na ziemi nienawożonej. Lubi grunt suchy, górzysty, wapienny, położenie otwarte, słoneczne albo nie bardzo zacienione. Sieje się na wiosnę rzutem albo w rządki w odległości 20 cm. Prócz pielenia z chwastów żadnej opieki nie wymaga.
 KWITNIE od lipca do jesieni.
 ZBIÓR. W końcu drugiego roku na jesieni można przystąpić do zbioru, a ziemię poprószoną kompostem i skopaną, można zaraz z wiosny powtórnie obsiać kąsiną. Korzenie należy starannie wymyć i ususzyć w średniej temperaturze. Przechowywać w zamkniętych naczyniach.
 SKŁADNIKI: olejek lotny (2%), żywica, inulina, sole, zwłaszcza wapń.
 DZIAŁA wzmacniająco na narządy trawienia (żołądek) i na nerwy, napotnie, moczopędnie, rozmiękczająco; w większych dawkach wywołuje rozwolnienie i wymioty.
 UŻYTEK. Suszony i pocięty korzeń w odwarze lub zalany winem używa się jako środek pobudzający działanie żołądka przy nieżycie (katarze) i wzmacniający układ nerwowy. Korzeń sproszkowany (2 razy dziennie łyżeczkę na ⅓ litra wody) działa podobnie jak herbata. Nastój z kąsiny (40 do 50 gr proszku w jednym litrze wina) używany codziennie w małych dawkach jest skutecznym środkiem czerwiogubnym.
 Zewnętrznie używa się odwaru z korzenia kąsiny (go-