Strona:PL August Czarnowski - Zielnik lekarski (wyd. 3).pdf/75

Ta strona została skorygowana.

maga słonecznej wystawy i z natury żyznej, bogatej w nawóz ziemi, więc też najlepsze pod jego uprawę są mady nadrzeczne. Ziemia powinna być dokładnie spulchniona i dobrze uprawiona. Sieje się w lipcu i sierpniu; przebronować, potem walcować. Do zasiewu rzutowego trzeba na ha 18 kg nasienia. Odległość rzędów 35 cm, roślin w rzędzie 10—15 cm. Zwykle wysiewa się karolek ze zbożem, rzadziej posianym (wtedy, oczywiście, sieje się w porze siewu zboża jarego). Sprzęt następuje w drugim roku. Jeżeli karolek rośnie sam, rzucają się na niego chwasty; wymaga wtedy pielenia. Plon z ha wynosi około 22 do 33 centnarów; wysokość plonu zależy od wilgotnego i ciepłego lata. Nasiona należy przechowywać bardzo starannie, gdyż łatwo tęchną. Oczyszczone ziarno powinno leżeć na drewnianej podłodze, warstwą nie grubszą, niż 12 — 15 cm i w przewiewnym miejscu. Unikać zanieczyszczenia piaskiem, gliną lub wapnem (Biegański).
KWITNIE w maju i czerwcu.
ZBIERA SIĘ, gdy ziarna zaczynają ciemnieć. Ścina się łodygi wcześnie z rana, po rosie, w ładną pogodę, wiąże w snopki, dosusza na słońcu, zwozi na wozach wyściełanych płachtami, młóci lub wyłuskuje i od czasu do czasu przeszuflowuje.
SKŁADNIKI: olejek lotny (do 7%), olej zielony, żywica, białko, wosk, cukier śluzowy, żelazisto-zieleniący garbnik, sole roślinne i fosforowe, potas i wapń.
DZIAŁANIE: Pobudza działalność narządów trawienia, krzepi nerwy, działa wiatropędnie, moczopędnie i rozgrzewająco.
UŻYWA SIĘ w lecznictwie odwaru owoców na kurcze żołądka, kolki, wzdęcia, kurcze maciczne, biegunkę u dzieci, na zwiększenie pokarmu u matek karmiących. Z nastoju karolka wyrabia się zdrowy bezalkoholowy napój. Zewnętrznie używa się wyciągu z karolka do łagodzących klizm.
Liście i korzenie używane są wiosną na jarzynę.
Nasiona stosuje się jako przyprawę do kapusty kwaszonej, sera, chleba i pieczywa oraz do sosów.
Wydobywany z nasion olejek lotny używany jest w przemyśle do wyrobu wódek, likierów, perfum i mydeł.