MAK-YKS. (w monologu) Pokazuje się, że jedna chwila
Zwątpienia, że jedna porywcza myśl,
Chociażbyśmy zapomnieli o niej,
Przez dzień cały ciężyć jeszcze może!
Pistolet ten trąca się o meble,
Jak zbyteczny.
Byłem czczy, istotnie,
Ciało zamierzało sobie «skończyć»...
Słusznie Byron mówi, że odwaga
Mężów starożytnych powielekroć
Od strawności dobrej zależała.
— Wybrzmiewa to, jak cynizm. Komu? Im,
Którzy, na tragedję patrząc zdała,
Nie zbliżając się do fatum[1] nigdy
I nie dotykając palcem bożków,
Przez to właśnie są bałwochwalcami.
SĘDZINA. (żwawo wchodząc) — Weź pan koszyk i idź fanty zbierać!
Jak można być tyle materjalnym?
Tam bawią się, a pan je i pije,
Najszczęśliwszą tracąc okoliczność...
Tu panny są z całej tej prowincji,
Jako bukiet, pięknie uzbierany,
Żony przyszłe, matki, gospodynie,
Co podzielą kiedyś zgon i tryumf.
Reputację niech pan sobie zrobi.
Jak młodzieniec miły i do rzeczy,
A lat wiele mówić jeszcze będą
W domach wszystkich, jak stugębna sława.
Że wyrażę się attykiem[2] znanym, —
Będą mówić: «Mak-Yks jest do rzeczy,
Przyzwoicie mógłby się ożenić».
Weź pan koszyk i fanty idź zbierać!
Jakby czuła matka, to mu radzi
Durejkowa z chrześcijanki sercem.
MAK-YKS. — Służę pani — co zaś do jej uwag,
Myślę, że są dla ludzi szczęśliwszych.
SĘDZINA. Człowiek sobie szczęście sam urabia!
MAK-YKS. O, nie, pani! Podróżnik, jeżeli.
Kurzem biały od stopy do czoła,
Znosi spiekę, chłodzi go cel drogi
I ze samych znużeń on szczęśliwym.
Lecz co pani powie o tem drzewie,
Usadzonem przy publicznej drodze,
Którego najlżejszy liść i pączek
Przez całe dnie ostry kurz wapienny
Warstwą bladą piasku osypuje?
Czem pociesza ono swą zieloność,
Na mimo idące patrząc koła,
Jak na koło jedne swej tortury,
Miotające nań tłoczonym pyłem
I zawracające je do ziemi
Przez każdego listka ciągły pogrzeb?
SĘDZINA. Czemu pan kawałków nie tłumaczy
Do deklamowania dla panienek?
MAK-YKS. Później o tem! Idźmy fanty zbierać!
HRABINA. (wchodząc) Fanty zbierać! Bo dawno już grają.
Mak-Yks, pośpiesz rozerwać się z dziećmi!
HRABINA. Otóż główna rzecz zaspokojona.
Jedne koło pląsa na werandzie,
Drugie krąży w salonie — i dosyć.
Niespokojna byłam o ich radość,
I czy ten świat potrafię ugościć,
Świat uśmiechów na rumianych twarzach.
Państwu przeto się nie uniewinniam.
Że tamci mnie zajmowali goście
I że dotąd byliście tu tylko
Pomocnymi w dopełnieniu dzieła.
Wzamian, jako moim spółdziałaczom,
Spowiem sekret, ukryty dla dzieci:
Szło mnie bardzo o koniec wieczoru,
Bardzo mnie szło o zamknięcie zabaw —
Chciałam, aby ten młody świat wrócił
Ze wspomnieniem uroczego blasku,
I dlatego od strony cyprysów,
Tam, gdzie myślę grobowiec postawić,
Urządzony jest śliczny fajerwerk.
PIERWSZY Z GOŚCI. Ha-a! Istotnie, że myśl arcydzielna.
WTÓRY Z GOŚCI. Każda myśl hrabiny jest feniksem[3].
